Bez białka – podobnie jak bez tłuszczy i węglowodanów – nasz organizm nie mógłby funkcjonować. Dowiedz się, jakie produkty są bogate w białko i ile dziennie należy go spożywać.
Białko znajduje się w prawie każdej tkance organizmu, m.in. mięśniach, kościach, skórze, włosach, i jest niezbędne – podobnie jak tłuszcze i węglowodany – w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu.
Najważniejsze funkcje białka to m.in.:
- odpornościowa – białka biorą udział w rozpoznawaniu i zwalczaniu patogenów,
- lokomotoryczna – białka odpowiadają za kurczliwość mięśni,
- transportowa – białka umożliwiają transport substancji do i z komórki,
- katalityczną – białka wywołują i przyspieszają przebieg reakcji biochemicznych w komórkach,
- budulcowa – wchodzą w skład prawie wszystkich komórek.
Sprawdź zawartość innych składników odżywczych w produktach spożywczych: magnez, potas, wapń, fosfor, żelazo, cynk, selen, miedź, jod, fluor, siarka, błonnik, białko, tłuszcze.
Białko – ile go potrzebujemy?
Zapotrzebowanie na białko zależy od kilku czynników, m.in. od liczby kalorii w diecie, stanu zdrowia, aktywności fizycznej, stanu fizjologicznego (ciąża i karmienie piersią) oraz – przede wszystkim – od masy ciała.
Dzienne zapotrzebowanie na białko dla zdrowych osób o umiarkowanej aktywności fizycznej wynosi średnio tylko 54 g dla kobiet ważących około 60 kg i 67 g dla mężczyzn ważących około 75 kg. Niestety większość z nas spożywa go dużo więcej niż potrzebuje.
Więcej białka potrzebują osoby uprawiające intensywny wysiłek fizyczny (np. kulturyści), kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także osoby mające infekcję z gorączką.
Jak wyliczyć dzienne zapotrzebowanie na białko? Można to zrobić za pomocą bardzo prostego równania:
Masa ciała (kg) x 0,9 = ilość białka dla osoby dorosłej, zdrowej o umiarkowanej aktywności fizycznej
Masa ciała (kg) x 1,4 = ilość białka dla osoby dorosłej, zdrowej, o intensywnej aktywności fizycznej
Jakie białko jest najlepsze – zwierzęce czy roślinne?
To, czy białko jest pochodzenia roślinnego, czy zwierzęcego jest mniej istotne. Liczy się przede wszystkim jego skład aminokwasowy oraz strawność. Niektóre badania sugerują, że białka roślinne, są nieco mniej strawne (od 10% do 20%) niż białka zwierzęce ze względu na wysoką zawartość błonnika pokarmowego, która może zakłócać wchłanianie. Białka zwierzęce mają jeszcze jedną przewagę nad białkami roślinnymi – zawierają więcej leucyny, ważnego dla organizmu aminokwasu o rozgałęzionym łańcuchu. Oznacza to, że aby pokryć zapotrzebowanie na leucynę z diety roślinnej trzeba zjeść więcej roślin bogatych w białka (np. soję i jej produkty).
Produkty bogate w białko
Produkty bogate w białka to:
- mleko, przetwory mleczne i jajka, np. ser twarogowy, mozzarella, jogurt wysokobiałkowy,
- mięso, np. pierś z kurczaka, mięso z uda lub piersi kurczaka, polędwica wołowa, dobrej jakości wędlina,
- ryby i owoce morza, np. dorsz, łosoś, tuńczyk, krewetki,
- nasiona i rośliny strączkowych, np. czarna fasola, soczewica, nasiona soi, tofu, pestki i nasiona, np. nasiona dyni, słonecznika, pistacje.
Niedobór białka – jakie mogą być tego konsekwencje?
Przyczyną niedoboru białka w diecie może być nieodpowiednia podaż tego składnika, przewlekły stres lub infekcja, utrata białka z powodu biegunki, krwotoku, oparzenia etc. Konsekwencją niedoboru białka mogą być:
- zaburzenia trawienia i wchłaniania (niedobór białka wpływa na florę bakteryjną, zmniejszenie wydzielania kwasu solnego, soku trzustkowego, żółci),
- zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej,
- niedożywienie i utrata masy ciała,
- zmniejszenie masy mięśniowej oraz osłabienie siły,
- niedokrwistości z niedoboru żelaza,
- nadmierny apetyt (białko zapewnia uczucie sytości),
- łamliwość paznokci i wypadanie włosów,
- zaburzenia w gospodarce hormonalnej.
Natomiast nadmiar białka w diecie może prowadzić do:
- obciążenia pracy nerek, a tym samym większe ryzyko powstania kamieni nerkowych,
- obciążenia pracy wątroby,
- zwiększonego wydalania wapnia z moczem, co może wiązać się z ryzykiem osteoporozy,
- nasilonych biegunek,
Ważne! Do dziennego bilansu białka wlicza się białko ze wszystkich produktów spożywczych, zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego, a więc między innymi białko z kasz, orzechów, płatków owsianych etc..
Produkty bogate w białko
Produkt | Zawartość białka w 100 gr | Procent dziennego zapotrzebowania |
Proszek jajeczny | 46 gr | 66% |
Parmezan | 35.7 gr | 51% |
Soja | 34.9 gr | 50% |
Mleko w proszku | 33.2 gr | 47% |
Kawior czerwony | 31.5 gr | 45% |
Grzyby suszone białe | 30.3 gr | 43% |
Kawior czarny | 26.8 gr | 38% |
Orzeszki ziemne | 26.3 gr | 38% |
Ser Gouda | 24.9 gr | 36% |
Tuńczyk | 24.4 gr | 35% |
Soczewica | 24 gr | 34% |
Ser Cheddar | 23.5 gr | 34% |
Groch | 23 gr | 33% |
Bryndza | 22.1 gr | 32% |
Twaróg tłusty | 22 gr | 31% |
Królik | 21.2 gr | 30% |
Twaróg 4% | 21 gr | 30% |
Twaróg 5% | 21 gr | 30% |
Fasola | 21 gr | 30% |
Nasiona słonecznika | 20.7 gr | 30% |
Krewetki | 20.5 gr | 29% |
Pistacje | 20.2 gr | 29% |
Ciecierzyca | 20.1 gr | 29% |
Łosoś | 20 gr | 29% |
Twaróg 2% | 20 gr | 29% |
Produkty mleczne: zawartość białka
Produkt | Zawartość białka w 100 gr | Procent dziennego zapotrzebowania |
Bryndza (z mleka krowiego) | 22.1 gr | 32% |
Jogurt 1,5% | 4.1 gr | 6% |
Jogurt 3,2% | 5 gr | 7% |
Jogurt 6% | 5 gr | 7% |
Kefir 1% | 3 gr | 4% |
Kefir 2,5% | 2.9 gr | 4% |
Kefir 3,2% | 2.9 gr | 4% |
Jogurt niskotłuszczowy | 3 gr | 4% |
Mleko 1,5% | 3 gr | 4% |
Mleko 2,5% | 2.9 gr | 4% |
Mleko 3,2% | 2.9 gr | 4% |
Mleko 3,5% | 2.9 gr | 4% |
Mleko kozie | 3.6 gr | 5% |
Mleko chude | 3 gr | 4% |
Śmietanka 10% | 2.7 gr | 4% |
Śmietanka 20% | 2.5 gr | 4% |
Śmietanka 25% | 2.4 gr | 3% |
Śmietanka 35% | 2.2 gr | 3% |
Śmietana 8% | 2.8 gr | 4% |
Śmietana 10% | 2.7 gr | 4% |
Śmietana 15% | 2.6 gr | 4% |
Śmietana 20% | 2.5 gr | 4% |
Śmietana 25% | 2.4 gr | 3% |
Śmietana 30% | 2.3 gr | 3% |
Ser Camembert” | 15.3 gr | 22% |
Ser Parmezan” | 35.7 gr | 51% |
Ser “Feta” | 14.2 gr | 20% |
Ser “Cheddar” 50% | 23.5 gr | 34% |
Ser Gouda | 24.9 gr | 36% |
Ser tłusty | 18 gr | 26% |
Twaróg 11% | 16 gr | 23% |
Twaróg 18% (bold) | 15 gr | 21% |
Twaróg 2% | 20 gr | 29% |
Twaróg 4% | 21 gr | 30% |
Twaróg 5% | 21 gr | 30% |
Twaróg 9% | 18 gr | 26% |
Twaróg tłusty | 22 gr | 31% |
Jajka: zawartość białka
Produkt | Zawartość białka w 100 gr | Procent dziennego zapotrzebowania |
Białko jaja kurzego | 11.1 gr | 16% |
Żółtko jaja kurzego | 16.2 gr | 23% |
Proszek jajeczny | 46 gr | 66% |
Jajko kurze | 12.7 gr | 18% |
Jajko perlicze | 11.9 gr | 17% |
Ryby i owoce morza: zawartość białka
Produkt | Zawartość białka w 100 gr | Procent dziennego zapotrzebowania |
Kawior czerwony | 31.5 gr | 45% |
Kawior pollack | 27.9 gr | 40% |
Kawior czarny | 26.8 gr | 38% |
Kalmar | 18 gr | 26% |
Krewetka | 20.5 gr | 29% |
Leszcz | 17.1 gr | 24% |
Łosoś | 20 gr | 29% |
Omułek | 11.5 gr | 16% |
Okoń morski | 18.2 gr | 26% |
Okoń rzeczny | 18.5 gr | 26% |
Jesiotr | 16.4 gr | 23% |
Halibut | 18.9 gr | 27% |
Rak rzeczny | 15.5 gr | 22% |
Śledź | 17.7 gr | 25% |
Makrela | 18 gr | 26% |
Som | 17.2 gr | 25% |
Sandacz | 18.4 gr | 26% |
Dorsz | 16 gr | 23% |
Tuńczyk | 24.4 gr | 35% |
Zaskórnik | 14.5 gr | 21% |
Ostryga | 9 gr | 13% |
Szczupak | 18.4 gr | 26% |
Mięso: zawartość białka
Produkt | Zawartość białka w 100 gr | Procent dziennego zapotrzebowania |
Jagnięcina | 15.6 gr | 22% |
Wołowina | 18.6 gr | 27% |
Indyk | 19.5 gr | 28% |
Królik | 21.2 gr | 30% |
Kurczak | 18.2 gr | 26% |
Wieprzowina | 11.7 gr | 17% |
Wątroba wołowa | 17.9 gr | 26% |
Nerki wołowe | 15.2 gr | 22% |
Rośliny strączkowe: zawartość białka
Produkt | Zawartość białka w 100 gr | Procent dziennego zapotrzebowania |
Groch | 23 gr | 33% |
Groch zielony | 5 gr | 7% |
Ciecierzyca | 20.1 gr | 29% |
Soja | 34.9 gr | 50% |
Fasola | 21 gr | 30% |
Fasola (szparagowa) | 2.5 gr | 4% |
Soczewica | 24 gr | 34% |
Kasze: zawartość białka
Produkt | Zawartość białka w 100 gr | Procent dziennego zapotrzebowania |
Kasza gryczana | 12.6 gr | 18% |
Mąka kukurydziana | 8.3 gr | 12% |
Kasza manna | 10.3 gr | 15% |
Kasza owsiana | 12.3 gr | 18% |
Kasza jęczmienna | 9.3 gr | 13% |
Kasza pszenna | 11 gr | 16% |
Kasza jaglana | 11.5 gr | 16% |
Kasza ryżowa | 7 gr | 10% |
Kasza pęczak | 10 gr | 14% |
Kukurydza słodka | 3.2 gr | 5% |
Mąka gryczana | 12.6 gr | 18% |
Mąka kukurydziana | 7.2 gr | 10% |
Mąka owsiana | 13 gr | 19% |
Mąka pszenna 1 odmiany | 11.1 gr | 16% |
Mąka pszenna 2 odmiany | 11.6 gr | 17% |
Mąka ryżowa | 7.4 gr | 11% |
Owies | 10 gr | 14% |
Otręby owsiane | 17.3 gr | 25% |
Otręby pszenne | 16 gr | 23% |
Pszenica (miękka) | 11.8 gr | 17% |
Pszenica (twarda) | 13 gr | 19% |
Ryż (ziarno) | 7.5 gr | 11% |
Żyta (zboża) | 9.9 gr | 14% |
Jęczmień (zboża) | 10.3 gr | 15% |
Podsumowanie
Jakie białko jest najlepsze – zwierzęce czy roślinne?
To, czy białko jest pochodzenia roślinnego, czy zwierzęcego jest mniej istotne. Liczy się przede wszystkim jego skład aminokwasowy oraz strawność. Niektóre badania sugerują, że białka roślinne, są nieco mniej strawne (od 10% do 20%) niż białka zwierzęce ze względu na wysoką zawartość błonnika pokarmowego, która może zakłócać wchłanianie.
Jakie produkty są bogate w białko?
1. Mleko, przetwory mleczne i jajka, np. ser twarogowy, mozzarella, jogurt wysokobiałkowy,
2. Mięso, np. pierś z kurczaka, mięso z uda lub piersi kurczaka, polędwica wołowa, dobrej jakości wędlina,
3. Ryby i owoce morza, np. dorsz, łosoś, tuńczyk, krewetki,
4. nasiona i rośliny strączkowych, np. czarna fasola, soczewica, nasiona soi, tofu, pestki i nasiona, np. nasiona dyni, słonecznika, pistacje.