Jak rozpoznać cukrzycę typu 2?

Jak rozpoznać cukrzycę typu 2 - normy cukru i przyczyny cukrzycy

Cukrzyca typu 2, zwana także cukrzycą wieku dorosłego oraz cukrzycą insulinoniezależną, to jedna z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych. W pierwszej dekadzie XXI wieku odnotowano 217 milionów zachorowań na ten typ cukrzycy, co oznacza, że zapadają na nią blisko 3 osoby na 100 [1], można jednak spotkać źródła naukowe mówiące o tym, że wśród dorosłej części populacji odsetek zachorowań na cukrzycę typu 2 wynosi aż 6% [2], a w drugiej dekadzie XXI wieku wzrósł do 8,5% [5]. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy cukrzycy typu 2 oraz jakie konsekwencje może mieć dla organizmu.

Częstsze występowanie cukrzycy typu 2 widoczne jest w krajach wysokorozwiniętych, ponieważ jednym z czynników sprzyjających rozwojowi tej choroby jest otyłość. Choć przez lata cukrzyca typu 2 uznawana była za chorobę dotykającą osoby dorosłe (stąd jedna z jej popularnych nazw), obecnie znacząco wzrosła liczba zachorowań wśród dzieci. W Stanach Zjednoczonych wśród nastolatków cukrzyca typu 2 występuje równie często, jak cukrzyca typu 1 [3]. Problem jest na tyle poważny, że Światowa Organizacja Zdrowia określiła cukrzycę mianem globalnej epidemii [4]. Zasadne zatem staje się twierdzenie, że cukrzyca typu 2 jest chorobą potencjalnie zagrażającą nam wszystkim. W związku z tym warto poznać jej objawy, aby móc wcześnie podjąć leczenie.

Cukrzyca typu 2 – co to za choroba?

Cukrzyca typu 2 należy do chorób metabolicznych, czyli związanych z przemianą energii w ludzkim organizmie. W jej przebiegu zwiększa się stężenie glukozy we krwi oraz oporność na insulinę. Insulina jest hormonem pobudzającym do metabolizowania cukrów, zatem jeśli organizm staje się oporny na jej działanie, cukry nie są prawidłowo rozkładane i zwiększa się ich poziom w organizmie [6], powodując szereg negatywnych skutków zdrowotnych.

Do najpoważniejszych skutków podwyższonego stężenia glukozy we krwi zaliczamy:

  • udar mózgu,
  • choroby układu krążenia,
  • niewydolność nerek,
  • pogorszenie wzroku,
  • nieprawidłowe krążenie krwi w kończynach.

Pogorszenie wzroku prowadzić może aż do całkowitej ślepoty, natomiast w wyniku nieprawidłowego krążenia krwi może dojść nawet do amputacji kończyny [7]. Cukrzyca typu 2 łączona bywa także z demencją oraz zaburzeniami funkcji poznawczych [8].

Diagnostyka cukrzycy polega na zbadaniu stężenia glukozy we krwi. Na czczo krew człowieka powinna zawierać glukozę w ilości 6,1 mmol/l (lub 110 mg/dl). W przypadku cukrzycy normy cukru przekraczają 7,0 mmol/l (126 mg/dl) lub więcej [9].

Cukrzyca typu 2 – rozwój choroby

W przeciwieństwie do cukrzycy typu 1, typ 2 tej choroby nie występuje nagle. Insulinooporność wzrasta powoli, przez co poszczególne objawy cukrzycy typu 2 nasilają się z czasem. Możemy też wyróżnić wczesne objawy cukrzycy typu 2 oraz późne. Jeśli jednak zaobserwujesz u siebie któreś z nich, czym prędzej udaj się na wizytę do lekarza rodzinnego. Zleci on wykonanie badania, które pozwoli potwierdzić lub odrzucić diagnozę cukrzycy.

Objawy cukrzycy typu 2 - jak badać glukozę we krwi i znaleźć przyczynę cukrzycy

Cukrzyca typu 2 – objawy wczesne

We wczesnej fazie rozwoju choroby, cukrzyca typu 2 daje najczęściej 3 objawy:

  • polidypsję,
  • poliurię,
  • polifagię.

Choć nazwą brzmią skomplikowanie, w rzeczywistości objawy są łatwe do zaobserwowania.

Polidypsja to wzmożone pragnienie. Pacjentowi częściej i więcej chce się pić, bardzo często towarzyszy temu suchość w ustach. Przyczyną takiego stanu jest reakcja organizmu na zwiększone stężenie glukozy we krwi. Poprzez dostarczenie większej ilości płynów, organizm próbuje rozcieńczyć krew i w ten sposób unormować ilość glukozy.

Poliuria to z kolei częsta potrzeba oddawania moczu. Jest w zasadzie konsekwencją polidypsji – im więcej pijemy, tym częściej musimy oddawać mocz.

Polifagia natomiast to zwiększone łaknienie. Jej przyczyna jest inna niż poprzednich dolegliwości. Choć we krwi pacjenta znajduje się większa ilość glukozy, to jednocześnie obniżona ilość insuliny nie pozwala na dostarczenie glukozy do tkanek. Organizm odbiera ten stan paradoksalnie jako niedobór glukozy, na co odpowiada zwiększeniem apetytu – w ten sposób chce dostarczyć jeszcze większe ilości cukrów. Problem w tym, że taka zwiększona podaż cukrów nie może zostać prawidłowo wykorzystana, skoro brak insuliny wciąż uniemożliwia transport glukozy do tkanek.

Poza tym cukrzyca typu 2 daje szereg objawów skórnych, wśród których najwyraźniej zaznacza się sucha skóra, pojawiająca się nie tylko na dłoniach i twarzy, ale może wystąpić na całym ciele. Skóra taka jest również mniej odporna na wszelkie uszkodzenia (skaleczenia, otarcia), bardziej podatna na działanie wysokich i niskich temperatur i promieni UV. Jednocześnie wszelkie rany goją się wyraźnie dłużej. Pacjenci chorujący na cukrzycę typu 2 mogą zauważyć u siebie także częste nawroty zakażeń grzybiczych, takich jak grzybica paznokci, stóp czy pochwy.

Cukrzyca typu 2 – objawy późne

Najpowszechniejsze późne objawy cukrzycy typu 2 to mikroangiopatia oraz neuropatia cukrzycowa. Mikroangiopatia to uszkodzenie małych naczyń tętniczych (np. w gałce ocznej). Natomiast neuropatia cukrzycowa to upośledzenie układu nerwowego.

Konsekwencje zaawansowanej cukrzycy typu 2 mogą skutkować wieloma poważnymi dolegliwościami. Częste objawy zaawansowanej cukrzycy typu 2 to:

  • pogorszenie wzroku,
  • mrowienie kończyn,
  • zanik czucia,
  • kurcze mięśni,
  • osłabienie siły mięśniowej,
  • utrudnione gojenie się ran,
  • stopa cukrzycowa.

Objawy te zwykle dotyczą pacjentów, u których diagnoza cukrzycy została postawiona późno lub którzy nie przyjmują leków.

Czynniki ryzyka i profilaktyka

Przyczyny cukrzycy typu 2 możemy podzielić na genetyczne i środowiskowe (wynikające z przyjętego stylu życia). Na przyczyny genetyczne nie mamy wpływu – wiele genów dziedziczonych po rodzicach może zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy [7].

Przyczyny cukrzycy typu 2 i przeciwdziałanie cukrzycy

Bardziej istotne są jednak czynniki środowiskowe, czyli te, stanowiące o prowadzonym przez nas trybie życia [7]. Należą do nich:

  • otyłość i nadwaga,
  • brak aktywności fizycznej,
  • zła dieta,
  • stres.

Warto doprecyzować, że przez złą dietę rozumie się tu przede wszystkim picie dużych ilości napojów słodzonych cukrem oraz spożywanie jedzenia bogatego w nasycone kwasy tłuszczowe oraz tłuszcze trans.

Istnieją także czynniki medyczne – czyli problemy zdrowotne i przyjmowane leki – które mogą zwiększać ryzyko zachorowania na cukrzycę. Wśród leków o takich skutkach wymienić można m.in. satyny, atypowe leki przeciwpsychotyczne, beta-blokery, tiazydy i glukokortykoidy. Do chorób i dolegliwości zwiększających ryzyko cukrzycy zaliczamy natomiast nadczynność tarczycy, akromegalię, cukrzycę ciężarnych, zespół Cushinga i niektóre rodzaje nowotworów [10].

Przeciwdziałanie cukrzycy polega zatem na utrzymywaniu prawidłowej masy ciała, regularnie uprawianej aktywności fizycznej i stosowaniu zdrowej diety.

Warto mieć świadomość zagrożenia cukrzycą typu 2 w krajach rozwiniętych. Dotyka ona znacznej części populacji, więc znajomość czynników ryzyka oraz sposobów profilaktyki pozwala uchronić się przed zachorowaniem. Natomiast w przypadku rozpoznania u siebie pierwszych objawów cukrzycy, należy jak najszybciej udać się do lekarza. Podjęcie leczenia na wczesnym etapie jest bardzo ważne.

 

  1. S. Smyth, A. Heron: Diabetes and obesity: the twin epidemics. „Nature Medicine”, 12 (1)/2006, s. 75-80.
  2. D. Meetoo, P. McGovern, R. Safadi: An epidemiological overview of diabetes across the world. „British journal of nursing (Mark Allen Publishing)”, 16 (16)/2007, s. 1002-1007.
  3. Greenspan’s basic & clinical endocrinology, red. D.G. Gardner, D. Shoback, New York 2011, rozdz. 17.
  4. WHO: Diabetes, www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/diabetes.
  5. N. Sarwar, P. Gao, S.R. Seshasai i in.: Diabetes mellitus, fasting blood glucose concentration, and risk of vascular disease: a collaborative meta-analysis of 102 prospective studies, Lancet. 2010; 26;375:2215-2222.
  6. E. Kozek: Insulin resistance and hyperinsulinemia – clinical aspects, „Przegląd Lekarski”, 53 (9)/1996, s. 647-652.
  7. Williams textbook of endocrinology. Wyd. 12. Philadelphia: Elsevier/Saunders, s. 1371–1435.
  8. F. Pasquier: Diabetes and cognitive impairment: how to evaluate the cognitive status?. „Diabetes & metabolism”. 36 Suppl 3/2010, s. 100-105.
  9. Definition and diagnosis of diabetes mellitus and intermediate hyperglycemia: report of a WHO/IDF consultation. Geneva: World Health Organization, 2006, s. 21.
  10. Type 2 diabetes mellitus : an evidence-based approach to practical management, red. M.N. Feinglos, M.A. Bethel. Totowa, NJ: Humana Press, 2008, s. 462.