Właściwości cynku – za co odpowiada i gdzie go szukać?

Mały wielki mikroelement– tak w skrócie określić można cynk. Mimo że w naszym organizmie występują jedynie jego śladowe ilości (2-4 g), jako składnik bądź aktywator ponad czterystu enzymów odgrywa niezwykle istotną rolę – jest między innymi niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego i rozrodczego, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie skóry i błon śluzowych, a także pozwala zniwelować negatywne skutki zatrucia np. ołowiem. W jakich pokarmach znajduje się cynk i czym grozi jego niedobór?

Cynk to pierwiastek metaliczny, który przyswajany jest z pokarmów zarówno pochodzenia zwierzęcego  jak i roślinnego. Jego naturalnym źródłem są m.in. mięso, jaja, wątroba, ryby, owoce morza (zwłaszcza ostrygi), a także nasiona dyni, słonecznika, roślin strączkowych, kiełki pszenicy i otręby pszenne, cebula oraz czosnek. Cynk spełnia wiele ważnych funkcji w organizmie. Jedną z jego ważniejszych ról jest udział w metabolizmie kwasów nukleinowych, białek, węglowodanów i lipidów. Fakt, iż cynk bierze udział w przetwarzaniu kwasów tłuszczowych ma wpływ na proces regeneracji skóry. Wpływa na metabolizm kolagenu, przez co bezpośrednio odpowiada za wzrost włosów i paznokci. Większość z nas ma świadomość, iż stosowanie maści na bazie cynku korzystnie wpływa na przyśpieszenie gojenia się ran skóry. Prócz utrzymania stabilności błon komórkowych, cynk bierze także udział w procesach odpowiedzialnych za odczuwanie smaku i zapachu oraz metabolizm alkoholu.  W ośrodkowym układzie nerwowym pierwiastek ten pośrednio może brać udział w modulacji plastyczności synaps, procesach zapamiętywania i uczenia się, a także regulacji pobudzenia i przewodzenia sygnałów.

Czytaj także: Jaja a cholesterol – czy jajka podnoszą cholesterol?

Cynk – minerał zdrowia

Pomimo wielu pozytywnych zmian, jakie w ostatnich latach nastąpiły w sposobie żywienia polskiego społeczeństwa, tradycyjna dieta Polaków wciąż wykazuje poważne odstępstwa od zaleceń klasycznego kanonu żywieniowego. Nieprawidłowości te dotyczą m.in. zawartości w całodziennych racjach pokarmowych wapnia, fosforu, magnezu, żelaza, cynku i miedzi. Niedobór cynku ze względu na jego udział w metabolizmie kwasów tłuszczowych ma bezpośredni wpływ na wydolność układu odpornościowego zwiększając podatność organizmu na infekcje, alergie oraz niektóre postacie nowotworów. Za wspieranie właściwości przeciwzapalnych organizmu odpowiedzialne są także kwasy omega-3. Większość prac naukowych wykazuje, że wpływają one korzystnie również na układ sercowo-naczyniowy oraz funkcjonowanie osób z zaburzeniami psychicznymi. Dlatego warto, by codzienna dieta zawierała produkty bogate w cynk oraz kwasy omega-3 takie jak sery podpuszczkowe, ciemne pieczywo, kasza gryczana, jaja czy margaryny z dodatkiem olejów roślinnych.

Czytaj także: Czy jest kwas fosforowy szkodliwy?

Cynk, obok żelaza to główny mikroelement niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zbyt mała ilość jonów cynku w organizmie prowadzi do otyłości, zaburzeniu ulega również profil lipidowy (in. tłuszczowy). Pozwala on w sposób kompleksowy ukazać rzeczywisty stan gospodarki tłuszczowej (lipidowej) w organizmie tj. określić nie tylko poziom cholesterolu całkowitego, ale także jego frakcji LDL (eng. low-density lipoprotein, tzw. cholesterol „zły”), HDL (eng. high-density lipoprotein tzw. cholesterol „dobry”) oraz trójglicerydów.

Czytaj także: Dobry” i „zły” cholesterol – co powinieneś wiedzieć?

Szacuje się, że aż 61 proc. dorosłych Polaków ma zbyt wysoki poziom cholesterolu. Zdecydowana większość nie zdaje sobie z tego faktu sprawy, tymczasem podwyższony poziom tego związku należy do trzech najważniejszych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz wpływa na występowanie innych poważnych dolegliwości. Można zatem stwierdzić, iż cynk to pierwiastek wspiera utrzymanie odpowiedniej masy ciała oraz pomaga zapobiegać chorobom układu sercowo-naczyniowego.

Zbyt wiele cynku w organizmie może być szkodliwe

Nadmiar cynku, podobnie jak innych metali z grupy pierwiastków śladowych, negatywnie wpływa na nasze zdrowie. Badania wykazują, iż jego przyswojenie w ilości przekraczającej zalecenia (wg Instytutu  Żywności i Żywienia 9,4 mg dla mężczyzn, oraz 6,8 mg dla kobiet) np. w postaci owoców czy warzyw, które wyhodowane zostały przy użyciu środków ochronnych zawierających ten pierwiastek może powodować wymioty, osłabienie, niedokrwistość. Ostre objawy zatrucia cynkiem to bóle żołądka, nudności, utrata apetytu, biegunka i bóle głowy. U osób narażonych na długotrwałe działanie pyłu cynkowego i tlenku cynku występuje podrażnienie dróg oddechowych, zaburzenie funkcjonowania przewodu pokarmowego, niedokrwistość, bezsenność, upośledzenie pamięci, zaburzenia słuchu i nadmierna potliwość.