Tłuszcze trans: czym są i jak wpływają na nasze zdrowie?

2022-12-02 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
(3 głosów, średnio: 5,00)

Kojarzone głównie z gotowymi wyrobami cukierniczymi niższej jakości, nie powstają wyłącznie w procesach przemysłowych. Tłuszcze trans, bo o nich mowa, są na cenzurowanym. Czy słusznie? Dowiedz się o nich więcej i sprawdź, jaki jest ich wpływ na zdrowie człowieka.

Tłuszcze to związki organiczne, które zaliczane są do nierozpuszczalnych w wodzie. Chociaż ich spożycie przywodzi na myśl przybieranie na wadze, ich całkowite wyeliminowanie z codziennej diety nie jest korzystne. Tłuszcze wspierają prawidłowe funkcjonowanie organizmu – pod warunkiem że dostarczane są w odpowiedniej ilości i są to wartościowe kwasy tłuszczowe.

Czym są tłuszcze trans?

Tłuszcze trans (z ang. trans fatty acids) to izomery trans jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Z chemicznego punktu widzenia różnią się obecnością niesprzężonego podwójnego wiązania w konfiguracji trans[1].

Tłuszcze trans pochodzenia przemysłowego

Większość tłuszczów trans produkowana jest w procesie przemysłowym. Do ich powstawania dochodzi w momencie przekształcenia płynnej formy tłuszczu roślinnego w postać stałą (tzw. częściowe uwodornienie / częściowe utwardzenie).

Tego rodzaju tłuszcze powstają także na skutek wielokrotnego wykorzystywania oleju roślinnego do smażenia potraw. Z tego powodu izomery trans są obecne w żywności typu fast food.

Tłuszcze trans pochodzenia naturalnego

Izomery trans kwasów tłuszczowych powstają nie tylko w procesie przemysłowym. Ich naturalnym źródłem są mięso i mleko przeżuwaczy (tj. krów, owiec, kóz), a co za tym idzie – przetwory mleczne.

Chociaż występują w niewielkiej ilości w żywności (1-6%)[2], na organizm mają identyczny wpływ jak tłuszcze trans przemysłowe. Zgodnie ze stanowiskiem Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), nie ma żadnych dowodów naukowych sugerujących mniejszą szkodliwość tłuszczów trans pochodzenia naturalnego w porównaniu do kwasów tłuszczowych z izomerami trans otrzymywanych w procesach przemysłowych[3].

Tłuszcze trans – jak wpływają na zdrowie człowieka?

Jak wynika z zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), spożycie tłuszczów trans należy ograniczyć do minimum. Najlepiej spożywać je w ilości nie większej niż 1% dziennego zapotrzebowania na energię (ok. 2 g dziennie)[4]. Tymczasem szacuje się, że Polacy średnio spożywają 2,8-6,9 g tłuszczów trans na dobę[5].

Badania naukowe potwierdzają, że nadmierna ilość tłuszczów trans w diecie jest szkodliwa. Przyczyniają się one przede wszystkim do podwyższenia poziomu cholesterolu frakcji LDL, co stanowi punkt wyjścia dla rozwoju wielu poważnych chorób układu sercowo-naczyniowego.

Zbyt wysoka ilość kwasów tłuszczowych trans w diecie może przyczyniać się do:

zwiększenia prawdopodobieństwa rozwoju zaburzeń metabolicznych;
obniżenia wrażliwości na insulinę, co przekłada się na wzrost ryzyka cukrzycy typu 2[6];
zwiększenia ryzyka nagłego zatrzymania krążenia, choroby wieńcowej, zawału serca[7];
obniżenia płodności spowodowane spadkiem całkowitej liczby plemników[8].

Co zamiast tłuszczów trans?

Trudno jest całkowicie wyeliminować tłuszcze trans z diety – szczególnie jeśli przejście na dietę wegetariańską czy wegańską nie wchodzi w grę. Można jednak ograniczyć ich spożycie poprzez:

rezygnację z masła na rzecz miękkiej margaryny – np. Optima Cardio praktycznie nie zawiera izomerów trans, a dodatkowo została wzbogacona sterolami roślinnymi obniżającymi poziom cholesterolu;
zmniejszenie spożycia mięsa kosztem zwiększenia spożycia tłustych ryb morskich – są one źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie omega-3, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego.

Twoje zdrowie zależy przede wszystkim od ciebie. Jeśli będziesz trzymać się zaleceń dotyczących odżywiania, zmniejszyć ryzyko wielu poważnych chorób.

[1] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/izomery-trans-warto-wiedziec/

[2] http://dobretluszcze.pl/unikaj-tluszczow-trans/

[3] https://www.efsa.europa.eu/fr/news/trans-fatty-acids-efsa-panel-reviews-dietary-intakes-and-health-effects

[4] https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/healthy-diet

[5] Wpływ spożycia kwasów tłuszczowych trans TFA na rozwój zespołu metabolicznego; „Acta Salutem Scientiae” nr 1/2019, s. 41-51.

[6] Skutki spożywania trans nienasyconych kwasów tłuszczowych w okresie ciąży i laktacji; Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie; 2010, 56,1,21-27

[7] Wpływ spożycia kwasów tłuszczowych trans TFA na rozwój zespołu metabolicznego; „Acta Salutem Scientiae” nr 1/2019, s. 41-51

[8] Kosmos Problemy Nauk Biologicznych, Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, Barbara Sawaniewska, Danuta Gajewska, Ewa Lange Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Nowoursynowska 159C, 02-776 Warszawa, Wpływ sposobu żywienia na płodność kobiet i mężczyzn

Redakcja Optymalnewybory.pl