Profil lipidowy: czym jest to badanie i kiedy warto je wykonać?

Optymalnewybory.pl » Profil lipidowy: czym jest to badanie i kiedy warto je wykonać?
2021-11-28 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
(4 głosów, średnio: 4,50)

Loading...

Hipercholesterolemia to poważny problem, który dotyczy niemal 20 mln Polaków[1]. Tymczasem zaburzenia przemiany lipidów są jednym z podstawowych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wystarczy jednak regularnie wykonywać tzw. profil lipidowy, aby móc podjąć stosowne działania obniżające poziom cholesterolu we krwi. Sprawdź, na czym polega to badanie i kto powinien je wykonać.

Cholesterol to substancja tłuszczowa, której – choć jest owiana złą sławą – nie należy się zbytnio obawiać. Jest niezbędna do produkcji witaminy D3, wspiera wytwarzanie hormonów płciowych i nadnerczowych[2]. Dopiero jego nadmiar stanowi poważne zagrożenie – zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.

Cholesterol – poziom prawidłowy

Zastanawiasz się, jak wygląda twój cholesterol? Poziom przekraczający optymalne wartości powinien wzbudzić twoją czujność i skłonić do dalszej diagnostyki.

Warto przy tym podkreślić, że normy cholesterolu są uniwersalne – nie zależą od wieku. Oznacza to, że wysokie stężenie frakcji LDL jest tak samo groźne dla osób młodych, jak i seniorów.

Zgodnie z obowiązującymi normami na cholesterol, poziom przedstawia się następująco:

• cholesterol całkowity < 190 mg/dl,
• cholesterol LDL < 115 mg/dl,
• cholesterol HDL > 45 mg/dl u kobiet i 40 mg/dl u mężczyzn,
• trójglicerydy < 150 mg/dl[3].

Profil lipidowy – co to?

Profil lipidowy (lipidogram) jest bezinwazyjnym i bezbolesnym badaniem laboratoryjnym, które polega na oznaczeniu cholesterolu całkowitego, jego poszczególnych frakcji ora trójglicerydów. Daje więc obraz gospodarki lipidowej w organizmie, pozwalając na podjęcie stosownych działań w razie nieprawidłowych wyników.

• Frakcja LDL – to frakcja, która odpowiada za transport cholesterolu z wątroby do mięśni. Nadmierna ilość jest niepożądana, ponieważ przyczynia się do odkładania cząsteczek cholesterolu w tętnicach.
• Frakcja HDL – to frakcja zawarta w lipoproteinie HDL. Jej rolą jest transportowanie cząsteczek cholesterolu z tkanek obwodowych do wątroby, gdzie ulegają metabolizowaniu. Im wyższy poziom cholesterolu HDL, tym niższe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych[4].
• Trójglicerydy – są podstawowym składnikiem tkanki tłuszczowej będącej źródłem energii. Podwyższony ich poziom zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

W przypadku rozszerzonego lipidogramu istnieje możliwość oznaczenia:

• stężenia cholesterolu nie-HDL,
• poziomu cholesterolu VLDL,
• liczby cząsteczek cholesterolu LDL,
• wskaźnika Castelliego[5].

Jak przygotować się do lipidogramu?

Aby uzyskać wiarygodny obraz profilu lipidowego, koniecznością jest odpowiednie przygotowanie do badania. Ważne jest, by:

• przyjść na czczo – ostatni posiłek można zjeść na ok. 12-14 godzin przed pobraniem próbki krwi,
• nie spożywać alkoholu przez minimum 72 godziny przed pobraniem krwi,
• stosować niezmienioną dietę przez minimum 3 tygodnie przed badaniem[6].

Bezpośrednio przed badaniem można spożyć niewielką ilość wody. Pomoże to rozrzedzić krew i ułatwi pobranie odpowiedniej ilości próbki.

Wskazania do wykonania profilu lipidowego

Lipidogram jest badaniem, które zaleca się wykonywać regularnie w celu oceny ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego:

• co 5 lat u osób bez stwierdzonych czynników ryzyka schorzeń,
• częściej – u osób należących do grupy zwiększonego ryzyka lub poddanych terapii lekowej / dietetycznej[7].

Badania naukowe wskazują na istnienie bezpośredniego związku między poziomem cholesterolu całkowitego, LDL-C i nie HDL-C a ryzykiem występowania chorób układu sercowo-naczyniowego.
Szacuje się, że już różnica w stężeniu na poziomie 1 mmol/l zwiększa ryzyko śmierci na skutek choroby niedokrwiennej serca o:

• 120% u osób w wieku 40-49 lat,
• 75% u osób w wieku 50-59 lat,
• 47% u osób między 60. a 69. rokiem życia,
• 27% u osób w wieku 70-79 lat,
• 18% u osób w wieku 80-89 lat[8].

Zbyt wysoki poziom cholesterolu – co dalej?

Jeśli masz podwyższony cholesterol, należy przede wszystkim wprowadzić pewne zmiany w dotychczasowym stylu życia.

Szczególne znaczenie ma modyfikacja sposobu odżywiania. Należy to rozumieć jako ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans na rzecz nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 (w odpowiednich proporcjach).

Ważne jest także włączenie steroli roślinnych, które przyczyniają się do redukcji cholesterolu frakcji LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[9].

[1] Wytyczne PTL/KLRwP/PTK postępowania w zaburzeniach lipidowych dla lekarzy rodzinnych 2016; Łódź, Kraków, Warszawa listopad 2016 r.; Lekarz POZ 4/2016

[2] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/103924,cholesterol-i-triglicerydy-panel-lipidowy

[3] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/60580,wysoki-poziom-cholesterolu-kiedy-nalezy-przyjmowac-leki

[4] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/103924,cholesterol-i-triglicerydy-panel-lipidowy

[5] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidy-i-lipidogram

[6] https://www.synevo.pl/lipidogram-profil-lipidowy/

[7] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidy-i-lipidogram

[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3284229/

[9] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can