Hipotonia. Czym jest i jak ją wykryć?

2021-08-27 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
(1 głosów, średnio: 5,00)

Hipotonia to pojęcie, którym określa się dwa rodzaje schorzeń. Czasami w ten sposób mówi się o obniżonym napięciu mięśniowym, jednak najczęściej to określeni odnosi się do niskiego ciśnienia tętniczego. Zobacz, czym objawia się i skąd bierze się obniżone ciśnienie tętnicze, jak się je wykrywa oraz czy istnieje konieczność jego leczenia.

Co to jest hipotonia?

Hipotonia lub hipotensja to pojęcie stosowane w odniesieniu do niedociśnienia tętniczego. To schorzenie jest opisywane znacznie rzadziej niż hipertensja, czyli nadciśnienie. Dzieje się tak z dwóch przyczyn.

Po pierwsze, hipotonia szacunkowo dotyczy ok. 1-2% społeczeństwa i ok. 5-10% osób po 65. roku życia[1], za to z nadciśnieniem mierzy się ponad 10 mln Polaków, co stanowi ok. 1/3 wszystkich osób dorosłych w naszym kraju[2].

Po drugie, niedociśnienie tętnicze, gdy nie daje żadnych objawów, zazwyczaj nie wymaga leczenia. Warto jednak przyjrzeć mu się bliżej, zwłaszcza że pojawiają się badania wskazujące na to, że jedna z postaci hipotonii może zwiększać ryzyko układu krążenia i zgonu chorego.[3]

Kiedy można mówić o hipotonii?

Hipotonia, czyli przewlekłe niedociśnienie tętnicze, jest pojęciem, które nie ma jednoznacznej definicji – zwłaszcza że w ostatnich latach zmieniły się też rekomendacje odnośnie do prawidłowego ciśnienia krwi. Zgodnie z nimi:

za prawidłowe uznaje się ciśnienie 120-129 /80-84 mm Hg,
za wysokie prawidłowe ciśnienie uznaje się to w wartościach pomiędzy 130-139/85-89 mm/Hg,
za nadciśnienie uznaje się wartości równe bądź wyższe 140/90 mm Hg,
za „optymalne” jest uznane ciśnienie poniżej 120/80 mm Hg.[4]

Czy to jednak oznacza, że każda wartość poniżej tego poziomu jest prawidłowa? Niekoniecznie. O hipotonii najczęściej mówi się wówczas, gdy wartości ciśnienia spadają poniżej 90/60 mm Hg. Według definicji niemieckich badaczy wartość ciśnienia skurczowego, poniżej której jest definiowana hipotonia samoistna to 110 mm Hg u mężczyzn i 100 mm/Hg u kobiet, za to Owens ze wspólnikami, po przeprowadzeniu 24-godzinnych automatycznych pomiarów ciśnienia uznali wartości poniżej odpowiednio:

dla mężczyzn w dzień 115/70 mm Hg, w nocy 97/656 mm Hg,
dla kobiet w dzień 105/65 mm Hg, w nocy 92/52 mm Hg.[5]

Przeczytaj także:

Badania cholesterolu. Jak należy się do nich przygotować?

Jakie są rodzaje hipotonii?

Niedociśnienie tętnicze badacze dzielą na:

samoistne (pierwotne) – to najczęściej występująca postać niedociśnienia, która – o ile nie daje objawów – nie wymaga leczenia,
ortostatyczną – jest rozpoznawana wówczas, gdy ciśnienie skurczowe zmniejsza się o minimum 20 mm Hg, a skurczowe o 10 mm Hg po przyjęciu pozycji stojącej. Może to nastąpić w ciągu kilku minut po pionizacji lub z kilkudziesięciominutowym opóźnieniem. Jest ona schorzeniem wtórnym. Czynnikami etiopatogenetycznymi, które są najczęściej wymieniane, to np. choroba Parkinsona z niewydolnością autonomiczną, cukrzyca, porfiria, choroby nadnerczy, czy zwiększenie sztywności naczyń krwionośnych.[6]

Hipotonia ortostatyczna jest diagnozowana również u pacjentów z nadciśnieniem i uznawana za bardzo trudną do leczenia.[7] Może ona zwiększać ryzyko dla układu krążenia chorego.

Jakie objawy daje hipotonia?

U wielu osób hipotonia nie daje żadnych objawów – zwłaszcza jeśli mowa o postaci pierwotnej. Pacjenci zgłaszają jednak objawy związane ze złym samopoczuciem, np. takie jak:

ogólna ociężałość,
kłopoty z koncentracją,
apatia,
zawroty głowy,
zimne dłonie i stopy,
bladość twarzy,
senność,
nudności,
bóle głowy,
mroczki przed oczami,
przyspieszone tętno.[8]

Jeśli doświadczyło się takich objawów, warto regularnie mierzyć ciśnienie i zgłosić się do lekarza, jeśli jego wartości są stale niskie. Przy podejrzeniu hipotonii ortostatycznych wykonuje się test pionizacyjny (HUTT), który pozwala potwierdzić związek między staniem a obniżeniem ciśnienia.

Dobrze jest też zadbać o utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi – m.in. przez zdrową dietę oraz odpowiednią porcję ruchu – tak, aby uniknąć np. konsekwencji usztywnienia naczyń krwionośnych, które jest często łączone z hipotonią ortostatyczną.

[1] http://www.czytelniamedyczna.pl/554,aktualny-stan-wiedzy-na-temat-hipotonii.html

[2] https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/raport-nfz-nadcisnienie-tetnicze,7352.html

[3] https://podyplomie.pl/kardiologia/10014,przewlekle-niedocisnienie-leczyc-czy-nie-leczyc

[4] https://core.ac.uk/download/pdf/268445401.pdf

[5] https://podyplomie.pl/kardiologia/10014,przewlekle-niedocisnienie-leczyc-czy-nie-leczyc

[6] j.w.

[7] Valbusa F, Labat C, Salvi P, et al. Orthostatic hypotension in very old individuals living in nursing homes: the PARTAGE study. J Hypertension 2012; 30: 53-60.

[8] https://podyplomie.pl/kardiologia/10014,przewlekle-niedocisnienie-leczyc-czy-nie-leczyc