Czy kawa jest dozwolona w nadciśnieniu?

Picie kawy jest ważnym elementem nowoczesnego stylu życia. Jest okazją do odpoczynku i do spotkania ze znajomymi. Wielu z nas nie wyobraża sobie bez niej poranka, gdyż to dzięki licznym substancjom o działaniu pobudzającym świetnie motywuje nas do działania! Wielu jednak twierdzi, że kawa jest niezdrowa i negatywnie wpływa na organizm. Czy to prawda?

Z czego składa się kawa?

Chcąc ocenić jak kawa wpływa na nasze zdrowie, konieczne jest uświadomienie sobie, że ten napój jest źródłem ponad 1000 składników biologicznie aktywnych, z których najlepiej poznane to: kwas chlorogenowy, diterpeny i oczywiście kofeina. Każda ze wspominanych substancji wpływa na nasz organizm w odmienny sposób. Pełne zrozumienie wpływu kawy na zdrowie wymaga więc dokładnej analizy wszystkich jej składników.

Antyoksydanty w kawie

Wśród substancji o działaniu korzystnym w kawie, wymienia się antyoksydanty (przeciwutleniacze) takie jak: flawonoidy, potas, magnez a także kwas chlorogenowy. Kawa cechuje się jedną z najwyższych zwartości antyoksydantów wśród wszystkich produktów spożywczych. Większą nawet niż jagody, porzeczki czy czerwone wino. Spośród wszystkich płynów (soki, kawa, herbata, wino), to właśnie espresso zawiera największą ilość przeciwutleniaczy. Głównym i najbardziej znanym przedstawicielem antyoksydantów w kawie jest kwas chlorogenowy, który wpływa ochronnie na komórki naszego organizmu, ponieważ:

  • zapobiega przedwczesnemu starzeniu się;
  • wykazuje działanie przeciwzapalne;
  • zmniejsza ryzyko cukrzycy, nowotworów i otyłości.

W badaniach wykazuje się, że to właśnie dzięki przeciwzapalnemu działaniu antyoksydantów, kawa zapobiega przedwczesnemu starzeniu się i dzięki temu także zmniejsza ryzyko chorób autoimmunologicznych i chorób degeneracyjnych takich jak np. choroby Alzhaimera i Parkinsona.

Ciemna strona kawy

Kolejnym składnikiem kawy są diterpeny. Jak wskazują eksperci, ich obecność może stanowić rozwiązanie, dlaczego w niektórych badaniach, kawa okazała się negatywnie wpływać na zdrowie.

Okazuje się, że dieterpeny mają zdolność do podnoszenia poziomu cholesterolu!  Zwiększa to ryzyko chorób przewlekłych, na przykład układu krążenia czy cukrzycy. Jednakże takiego wpływu nie wykazano, jeśli spożywano kawę filtrowaną. Takie negatywne skutki dla naszego zdrowia wykazuje tylko kawa „po turecku” czyli niefiltrowana. Tak więc, chcąc uniknąć zaburzeń lipidowych, zrezygnujmy ze spożywania kawy niefiltrowanej, tzw. „zalewanej”.

Korzyści z picia kawy

Przez wiele lat myślano, że kawa negatywnie wpływa na zdrowie. Jednakże nieustannie rozwijająca się nauka dostarcza nam bardziej dokładnych metod analitycznych. W świetle nowych, aktualnych badań, umiarkowane spożycie kawy, wbrew temu, co dawniej myślano, przynosi nam liczne korzyści zdrowotne! Wśród nich wymieniamy:

  • zmniejszenie ryzyka choroby Parkinsona i Alzheimera;
  • poprawę funkcjonowania w przebiegu stwardnienia rozsianego (choroba neurodegeneracyjna prowadząca do niepełnosprawności, dotyczy zarówno ludzi młodych, jak i w podeszłym wieku);
  • zmniejszenie ryzyka nowotworów: jamy ustnej, piersi, okrężnicy, jelita grubego, endometrium i prostaty;
  • poprawę tolerancji glukozy, a w konsekwencji zmniejszenie ryzyka cukrzycy typu drugiego;
  • korzystne działanie na wątrobę: zmniejszenie ryzyka marskości wątroby (poalkoholowej także) i raka wątrobo komórkowego;
  • wsparcie leczenia nadwagi i otyłości, po przez wpływ na masę ciała, tworzenie się tkanki tłuszczowej i mikrobiotę jelitową.

W licznych, dobrej jakości badaniach wskazuje się, że umiarkowane spożycie kawy przyczynia się także do obniżenia ryzyka śmierci z różnych przyczyn, na przykład nowotworów. Jak szacują eksperci, regularne, umiarkowane spożycie kawy zmniejsza ryzyko zgonu z powodu chorób nowotworowych o 18%.

Czy kawa szkodzi na serce?

Jaki jest wpływ kawy w przypadku chorób sercowo – naczyniowych? Dobrze wiemy, że wysoki poziom ciśnienia tętniczego jest czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia i zwiększa ryzyko powikłań takich jak udar mózgu czy zwała serca. Wobec tego, czy kawa która przejściowo podnosi poziom ciśnienia tętniczego także zwiększa ryzyko takich powikłań?

Podniesienie poziomu ciśnienia zwiększa ryzyko chorób serca, przyspiesza rozwój miażdżycy i jej powikłań takich jak choroby nerek czy oczu. Jednakże powyższe zależności wykazano, gdy poziom ciśnienia jest trwale podniesiony. Jak wynika z badań, u osób, które piją kawę także dochodzi do wzrostu ciśnienia, jednakże na krótki czas. Czy te, wspomniane wyżej, negatywne konsekwencje dotyczą również krótkotrwałego wzrostu ciśnienia tętniczego, który występuje po spożyciu kawy?

Na szczęście nie! Podobnie jak po spożyciu kawy, tak i na przykład w przypadku wysiłku fizycznego dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego. Co więcej, wzrost ciśnienia jest o wiele większy w trakcie ćwiczeń, aniżeli podczas picia kawy. A dobrze wiemy, że odpowiednio dobrana aktywność fizyczna to zdrowie!

Zdaniem większości ekspertów, spożycie kawy może powodować nietrwały wzrost poziomu ciśnienia, ale tylko o zaledwie kilka jednostek (mmHg) i nie ma to znaczenia w kontekście zdrowia naszego serca. Co więcej, w przypadku długotrwałego spożycia kawy mamy do czynienia z tolerancją na ten produkt i u osób, które piją kawę od dłużnego czasu nie obserwuje się już tego wzrostu lub jest on zdecydowanie mniejszy.

Ile kawy dla kogo?

Wydaje się, że 4 – 5 filiżanek kawy jest bezpieczne dla większości z nas, nawet tych cierpiących na nadciśnienie tętnicze. Jednakże całej populacji nie możemy traktować jednakowo. Wśród nas są osoby bardziej wrażliwe na kofeinę. Mowa tu o dzieciach, młodzieży, kobietach w ciąży, a także osobach wolno metabolizujące kofeinę.

Dla osób dorosłych

Zgodnie ze stanowiskiem Europejskiego Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Żywności pojedyncze dawki kofeiny do 200 mg, a także dzienne spożycie na poziomie do 400 mg jest bezpieczne dla osób dorosłych.

W praktyce oznacza to, że możemy w ciągu dnia wypić około 4 filiżanki (220 ml) kawy (1 filiżanka kawy zawiera około 95 mg kofeiny) bez jakichkolwiek negatywnych konsekwencji dla naszego zdrowia. Natomiast nie zaleca się spożywania kawy przed pójściem do łóżka, gdyż może to pogorszyć jakość snu.

Dla kobiet w ciąży

W przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią nie należy przekraczać spożycia kofeiny wyższego niż 200 mg na dzień.

Wbrew wielu mitom, kawa nie jest całkowicie zakazana u tych kobiet, a jednie musi być ograniczana. Spożycie kawy na poziomie 1 – 2 filiżanek jest, zdaniem ekspertów, całkowicie bezpieczne.

Dla dzieci

Na spożycie kawy, a w tym kofeiny, powinny także uważać dzieci i młodzież, u których ten napój może przyczynić się do zaburzeń nastroju. Zdaniem ekspertów nie powinni oni spożywać więcej niż 3 mg kofeiny na kilogram masy ciała, czyli na przykład dziecko o masie ciała 15 kg nie powinno spożyć więcej, niż 45 mg kofeiny.

W praktyce oznacza to, że takie przykładowe dziecko może wypić 1 kubek (180 ml) czarnej herbaty.

Podsumowanie

Spożycie kawy (bez cukru) może przynieść nam wiele korzyści w aspekcie zmniejszania ryzyka chorób przewlekłych takich jak cukrzyca czy choroby układu krążenia. Niewątpliwie ważne jest jednak zwrócenie uwagi na dawkę, gdyż nadmierne ilości tego napoju będą wpływać na nas negatywnie.

Bibliografia

  1. Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności. EFSA 2015.
  2. H. O’Keefe i wsp. Effectsof habitual coffee consumption on Cardiometabolic Disease, Cardiovascular Health and all-cause mortality. Journal of American College of Cardiology 2013; 62:12: 1043 – 1051.
  3. Herden i wsp. The Impact of Coffee and Caffeine on Multiple Sclerosis Compared to Other Neurodegenerative Diseases. Frontiers in Nutrition 2018; 5: 133: 1 – 12.
  4. Grosso i wsp. Coffee, Caffeine, and Health Outcomes: An Umbrella Review. Annual Review of Nutrition 2017; 37:131-156.
  5. Poole i wsp. Coffee consumption and health: umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes. The British Medical Journal 2017; 359: 1 – 18.
  6. Reis i wsp. Decaffeinated coffee improves insulin sensitivity in healthy men. British Journal of Nutrition 2018, 119: 9: 1029-1038.
  7. Rhee i wsp. Coffee and caffeine consumption and the risk of hypertension in postmenopausal women. The American Journal of Clinical Nutrition 2016, 103:1:210–217.