Witamina D. Za co odpowiada w ludzkim organizmie?

2021-07-11 Lektura tego artykułu zajmie 3 minuty.
(5 głosów, średnio: 5,00)

Mimo że człowiek ma zdolność do samodzielnej syntezy witaminy D, jej niedobory są powszechne na całym świecie – niezależnie od grupy wiekowej[1]. Dowiedz się, w jaki sposób wspiera prawidłowe funkcjonowanie organizmu i sprawdź, jak podnieść jej stężenie.

Witamina D kojarzona jest przede wszystkim z profilaktyką krzywicy u małych dzieci i osteoporozy u dorosłych. Tymczasem jej rola jest znacznie szersza – i wcale nie sprowadza się wyłącznie do wsparcia układu kostnego.

Witamina D – co to jest?

Witamina D to tak naprawdę grupa związków rozpuszczalnych w tłuszczach, na którą składają się:

witamina D1 (kalcyferol),
witamina D2 (ergokalcyferol),
witamina D3 (cholekalcyferol).

Witamina D2 jest efektem wytwarzania przez grzyby lub rośliny, a także może być pozyskiwana z pokarmów wzbogaconych (np. płatki zbożowe, mleko).

Witamina D3 (określana również jako hormon steroidowy) powstaje w procesie syntezy przezskórnej – wówczas, gdy na skórę padają promienie słoneczne (UVA i UVB). Jej źródłem są także produkty pochodzenia zwierzęcego[2].

Niedobór witaminy D – problem epidemiologiczny?

Szacuje się, że niedobór witaminy D może dotyczyć nawet 50-80% społeczeństwa[3]. Głównym powodem jest ograniczona synteza zachodząca przez skórę pod wpływem promieni słonecznych. Dzieje się tak dlatego, że w polskim klimacie wystarczającą ilość promieni UVB można zapewnić w okresie od kwietnia do września przy przebywaniu na słońcu przez ok. 30 minut, w godzinach od 10:00 do 15:00[4]. Tymczasem bezpośrednia ekspozycja na promienie słoneczne nie jest wskazana – szczególnie w tych godzinach, zaś zaleca się stosowanie filtrów przeciwsłonecznych, które dodatkowo ograniczają przebieg syntezy.

Niedostatecznej ilości witaminy D sprzyjają również:

otyłość,
upośledzone wchłanianie tłuszczów z przewodu pokarmowego,
przewlekłe choroby nerek i wątroby,
przyjmowanie niektórych leków, np. przeciwdrgawkowych, glikokortykosteroidów.

Hipowitaminoza może zwiększać ryzyko wystąpienia wielu zaburzeń, np. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 1 i 2, niektórych nowotworów[5].

Witamina D – właściwości

Optymalna ilość witaminy D w organizmie jest niezwykle ważna, co wynika z jej właściwości i oddziaływania na ustrój człowieka.

Wsparcie układu odpornościowego

Witamina D wspomaga regulację funkcjonowania układu odpornościowego. Jej receptor (VDR) przyczynia się do zmniejszenia odpowiedzi zapalnej komórek, zahamowania proliferacji i produkcji immunoglobulin, a także pomaga opóźniać różnicowanie prekursorów komórek B do komórek plazmatycznych, wywierając tym samym działanie hamujące na adaptacyjny układ odpornościowy[6].

Utrzymanie pracy mięśni

Witamina D wspomaga prawidłowe funkcjonowanie mięśni tj. wzrost i rozwój. Uważa się, że za ich osłabienie odpowiada niedobór tej witaminy w organizmie[7].

Pomoc w zapobieganiu depresji

Badania naukowe wykazały, że witamina D może przyczyniać się do regulowania samopoczucia oraz pomagać w zapobieganiu depresji. Osoby przyjmujące suplementy witaminy D zauważyły poprawę swoich objawów[8].

Wsparcie mocnych zębów i kości

Witamina D pomaga regulować gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz wspiera mineralizację tkanki kostnej[9]. Jest to zasługą wsparcia wchłaniania wapnia i fosforu – pierwiastków, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie zębów i układu kostnego.

Pomoc w zapobieganiu chorób serca

Badania przekrojowe wykazały, że niedobór witaminy D wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego – głównie nadciśnienia, choroby niedokrwiennej serca, niewydolności serca. Jednak mechanizm wyjaśniający to, w jaki sposób witamina D może oddziaływać na układ sercowo-naczyniowy nadal pozostaje niejasny[10].

Witamina D – skąd ją pozyskać?

Chociaż najlepszym źródłem witaminy D jest synteza przezskórna, można wesprzeć się tzw. żywnością funkcjonalną. Producenci margaryn do smarowania pieczywa mają obowiązek wzbogacać produkty m.in. witaminą D. Wystarczy dzienna porcja (30 g) margaryny Optima Osteo, by poziom dziennego zapotrzebowania na witaminy D był zaspokojony w 45%[11].

[1] Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D, Krzysztof Buczkowski, Sławomir Chlabicz, Joanna Dytfeld3, Wanda Horst-Sikorska, Andrzej Jaroszyński, Przemysław Kardas , Michalina Marcinkowska, Janusz Siebert, Marek Tałałaj

[2] https://www.uspharmacist.com/article/vitamin-d-the-sunshine-vitamin

[3] Wytyczne dla lekarzy rodzinnych dotyczące suplementacji witaminy D, Krzysztof Buczkowski, Sławomir Chlabicz, Joanna Dytfeld3, Wanda Horst-Sikorska, Andrzej Jaroszyński, Przemysław Kardas , Michalina Marcinkowska, Janusz Siebert, Marek Tałałaj

[4] https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a2396/Znaczenie-witaminy-D-i-wskazania-do-jej-suplementacji.html/

[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3427198/

[6] https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2010.1468

[7] J.w.

[8] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1365-2796.2008.02008.x

[9] https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2010.1468

[10] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2851242/

[11] https://optymalnewybory.pl/optima-osteo/