5,00

Poziom cholesterolu – dieta czy geny?

Redakcja Optymalnewybory.pl

19.11.2018

7 minut czytania


Choroby cywilizacyjne zwane także chorobami XXI wieku to globalnie i powszechne występujące choroby, których rozwój współistnieje wraz z postępem współczesnej cywilizacji i siedzącym trybem życia. Są przyczyną ponad 80% wszystkich zgonów. Do najważniejszych chorób cywilizacyjnych w Polsce zalicza się m.in. nadciśnienie tętnicze oraz chorobę niedokrwienną serca. Rozwój chorób układu sercowo-naczyniowego jest w dużym stopniu uwarunkowany stylem życia, środowiskiem i czynnikami genetycznymi.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż istnieją czynniki ryzyka chorób układu krążenia, na które nie mamy wpływu – zaliczyć do nich możemy m.in. płeć (mężczyźni są bardziej podatni na ich występowanie), podeszły wiek a także rodzinne obciążenie chorobami serca. Z drugiej strony występuje szereg czynników ryzyka, które możemy kontrolować. Do najważniejszych z nich zaliczyć możemy nadwagę i otyłość brzuszną, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2, palenie tytoniu, brak regularnego wysiłku fizycznego, przewlekły stres, nadużywanie alkoholu oraz wysoki poziom cholesterolu. Dzięki stosowaniu się do podstawowych zasad zdrowego trybu życia znacząco zmniejszamy prawdopodobieństwo rozwoju chorób układu krążenia.

Czytaj także: Techniki radzenia sobie ze stresem

Cholesterol – samo zło?

Cholesterol to organiczny związek chemiczny, którego nasz organizm potrzebuje i który każdego dnia wytwarza samoistnie. Wspomaga on liczne i ważne procesy w naszym organizmie, w tym te związane z produkcją hormonów, syntezą witamin, a także odpornościowe. We krwi cholesterol krąży w dwóch głównych frakcjach: lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL) i o niskiej gęstości (LDL). Lipoproteiny są nośnikami cholesterolu we krwi. LDL dostarcza komórkom cholesterol, który jest niezbędny do ich prawidłowego funkcjonowania, zaś HDL przenosi nadmiar cholesterolu z komórek do wątroby, gdzie ulegają dalszym przemianom. Dlatego przyjęło się nazywać LDL „złym” cholesterolem, zaś HDL – „dobrym”.

Dla pełniejszego obrazu warto dodać, że z punktu widzenia chorób układu sercowo-naczyniowego ważny jest transport tłuszczu z wątroby i jelita cienkiego do tkanek. Tłuszcz w postaci trójglicerydów i wolnych kwasów tłuszczowych transportowany jest m.in. przez frakcję o bardzo małej gęstości (VLDL), która powstaje w wątrobie, skąd transportuje frakcje białkowe, tłuszczowe i cholesterol głównie do tkanki tłuszczowej i mięśni szkieletowych. Podwyższony poziom trójglicerydów w krwiobiegu zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego w tym choroby niedokrwiennej, zawału serca i udaru mózgu, bardziej niż podwyższony tylko poziom cholesterolu. Podwyższone stężenie trójglicerydów jest szczególnie niebezpieczne przy jednoczesnym, zwiększonym poziomie frakcji “złego” cholesterolu LDL.
Optima Cardio Potas+

Poziom cholesterolu – dieta czy geny?

Choroba objawiająca się zwiększonym stężeniem w osoczu cholesterolu frakcji LDL, zwanej „złym” cholesterolem to hipercholesterolemia. Nieleczona prowadzi do miażdżycy, która jest bezpośrednim powodem wielu groźnych chorób układu sercowo-naczyniowego (m.in. zawału serca). Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, European Society of Cardiology) i Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego (EAS, European Atherosclerosis Society) z 2011 roku hipercholesterolemia jest chorobą genetyczną, dziedziczną spowodowaną mutacjami genu kodującego białko receptora frakcji LDL . Szacuje się, że występuje u około 60% dorosłych Polaków, często są to osoby młode i dbające o właściwy sposób odżywiania się i aktywność fizyczną. Jednak warto zaznaczyć, że hipercholesterolemia może też być stanem wtórnym – doprowadzić do niej może także nieodpowiednia dieta, obfitująca w tłuszcze zwierzęce, cukry oraz przetworzone produkty.

Dieta a cholesterol

Wyróżnić możemy kilka rodzajów kwasów tłuszczowych: wielonienasycone, jednonienasycone, nasycone i kwasy tłuszczowe typu trans. Do najzdrowszych należą wielonienasycone kwasy tłuszczowe obecne są w rybach morskich, a także w olejach i tłuszczach roślinnych (np. oliwa czy margaryny roślinne). Klinicznie udowodniono, iż wielonasycone kwasy tłuszczowe obniżają poziom cholesterolu całkowitego, a przede wszystkim LDL. Szeroko prowadzone badania wykazały, że spożycie od 1,5 – 3 g fitosteroli dziennie powoduje obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego o ok. 10 % oraz frakcji LDL o ok. 15 % w połączeniu ze zdrowym stylem życia oraz zbilansowaną i zróżnicowaną dietą. Wysoki poziom cholesterolu jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej (niedokrwiennej) serca. Choć istnieje wiele czynników ryzyka chorób serca i zmiana jednego z nich nie daje gwarancji obniżenia ryzyka, to warto uwzględniać ten składnik w swoim codziennym menu, że względu na łatwą dostępność i udokumentowaną klinicznie skuteczność, nie zapominając o innych ważnych elementach zdrowego stylu życia. Coraz częściej stosuje się dodatki steroli roślinnych do produktów spożywczych, m.in. do margaryn, olejów, jogurtów, serów dojrzewających, pieczywa, muesli oraz do soków i napojów owocowych.

Monitoring poziomu cholesterolu

W chorobach układu sercowo-naczyniowego znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne jak i dietetyczne. Podwyższony poziom cholesterolu należy do trzech najważniejszych przyczyn ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz wpływa na występowanie innych poważnych dolegliwości. Mimo to tylko niewielka część z 61 proc. Polaków, których dotyka ten problem, ma świadomość tego faktu. Aby w porę zapobiec chorobom takim jak zawał serca czy choroba niedokrwienna serca warto regularnie wykonywać tzw. profil lipidowy (in. tłuszczowy) – badanie, które pozwala na kontrolę prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi w podziale na frakcje, a także dbać o codzienną porcję ruchu oraz właściwą dietę. Regularne i prawidłowo zbilansowane posiłki bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe pomogą nie tylko długo cieszyć się zdrowiem i dobrym samopoczuciem, ale także utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu we krwi.

Bibliografia

  • A. Maximin, L. Stevic-Rust, L. White Kenyon, Choroby serca. Powrót do zdrowia , Gdańsk 2002, s. 125.
  • Marcin Barylski Hipercholesterolemia rodzinna, wielogenowa, wtórna — definicje, zasady postępowania, Choroby Serca i Naczyń 2012;9(6):337-349.
  • Aneta Kopeć, Estera Nowacka, Ewa Piątkowska, Teresa Leszczyńska, Charakterystyka i Prozdrowotne właściwości steroli roślinnych w: żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 3 (76), 5 – 14.

Najpopularniejsze artykuły

Król sezonu: rabarbar w kuchni

Król sezonu: rabarbar w kuchni

Rabarbar, czyli rzewień ogrodowy, to niskokaloryczne warzywo pełne cennych minerałów i witamin. Najlepiej smakuje w sezonie, czyli […]

„Dobry” i „zły” cholesterol – normy, stosunek HDL do LDL

2021-04-09 Lektura tego artykułu zajmie 5 minut. Choroby układu sercowo-naczyniowego takie jak miażdżyca czy nadciśnienie plasują się wysoko […]

Kwas fosforowy – gdzie występuje i czy jest szkodliwy?

2021-05-02 Lektura tego artykułu zajmie 4 minuty. Kwas fosforowy jest niezbędny naszemu organizmowi, jednak jego syntetyczny odpowiednik – […]

Przeczytaj także

Nabiał i tłuszcz mleczny w diecie sercowca – bezpieczne zamienniki (infografika)

Czy wiesz, że nabiał i tłuszcz mleczny są źródłem kwasów tłuszczowych nasyconych i izomerów trans? Dlatego sercowiec powinien na nie uważać

Cholesterol – mity i fakty

Lektura tego artykułu zajmie 5 minut. Wokół tematu cholesterolu przez lata narosło wiele mitów, np. przekonanie, że […]

Obniżenie cholesterolu naturalnymi sposobami – to proste!

Lektura tego artykułu zajmie 4 minuty. Pojęcia takie jak fitosterole, LDL czy triglicerydy są Ci obce, nie […]