Król sezonu: rabarbar w kuchni

Sezon na rabarbar- przepisy z rabarbarem bogatym w witaminy, błonnik i potas

Rabarbar, czyli rzewień ogrodowy, to niskokaloryczne warzywo pełne cennych minerałów i witamin. Najlepiej smakuje w sezonie, czyli od początku kwietnia do połowy czerwca. W kuchni najczęściej wykorzystujemy łodygę rabarbaru, która charakteryzuje się zielono-różową lub zielono-fioletową barwą. W medycynie naturalnej natomiast największą rolę pełni korzeń rzewienia. Jakie właściwości ma rabarbar i jakie korzyści może przynieść dla naszego zdrowia? Jak wykorzystać go w codziennej kuchni?

Skąd pochodzi rabarbar?

Rabarbar pochodzi najprawdopodobniej z Chin, gdzie był uprawiany już od około 2700 r. p.n.e. Chińczycy przede wszystkim cenili sobie lecznicze właściwości korzenia specjalnej odmiany rabarbaru. Po dziś dzień rabarbar jest w Chinach jedną z najpopularniejszych roślin leczniczych o działaniu przeciwzapalnym i oczyszczającym.

Nazwa rabarbaru – Rheum, Rhaponticum – pochodzi od Rha, czyli łacińskiej nazwy rzeki Wołgi. Wskazuje to więc na euroazjatyckie pochodzenie rośliny (1).

W Europie rabarbar pojawił się dopiero w XVII wieku, za sprawą podróżnika Marco Polo. Do Polski dotarł natomiast ponad 200 lat później.

Właściwości rabarbaru

Rabarbar jest byliną bogatą w cenne składniki odżywcze. Korzeń rabarbaru jest drogocennym źródłem wielu witamin, m.in.: witaminy C, E oraz A czy K. Zawiera też duże ilości fosforu, potasu, magnezu, cynku, sodu, wapnia oraz żelaza (2).

Rabarbar posiada właściwości oczyszczające i przeciwzapalne. Jest także cennym źródłem błonnika, który ma wpływ na regulowanie procesów trawienia, więc często wykorzystywany jest także w czasie stosowania niskokalorycznych diet. Rzewień wykorzystuje się również do łagodzenia objawów wrzodów żołądka.

Zawartość rapontycyny w rabarbarze sprawia, że posiada on także właściwości estrogenne.

Do swojej diety powinny je włączyć kobiety, które zmagają się z cerą trądzikową lub przechodzą okres przekwitania oraz mężczyźni, którzy cierpią na przerost prostaty.

Co więcej, pieczony rabarbar wytwarza także inny polifenol – rapontygeninę, która zapobiega powstawaniu komórek rakowych. Łodyga rabarbaru posiada właściwości przeciwutleniające i antyalergiczne. Pozytywnie wpływa także na układ krwionośny (3).

Kiedy unikać rabarbaru?

Rabarbar, podobnie jak szpinak, herbata, kakao i szczaw, zawiera kwas szczawiowy. Nie powinny go więc spożywać osoby, które cierpią na reumatyzm czy dolegliwości związane z nerkami (4). Kwas szczawiowy wiąże wapń i tworzy szczawian, który jest nieprzyswajalny, a dodatkowo odkłada się w nerkach, tworząc kamienie nerkowe.

Swój cierpki, kwaskowy posmak rabarbar zawdzięcza właśnie kwasom. Zwykle nie sposób jest jeść go na surowo. Rozwiązaniem w takiej sytuacji może okazać się cukier, jednak ten zabije odchudzające właściwości kwasu. Cukier możemy jednak zastąpić stewią lub miodem, zyskując tym samym dodatkową dawkę witamin oraz soli mineralnych.

Rabarbar - przepisy na desery

Rabarbaru powinni także unikać mężczyźni, którzy borykają się ze zbyt niskim poziomem testosteronu, ponieważ może się on przyczynić do zmniejszenia ilości tego hormonu w organizmie.

Również kobiety karmiące piersią powinny uważać na rabarbar. Posiada on właściwości przeczyszczające, więc może wywołać biegunki u karmionego dziecka. W czasie laktacji warto więc zrezygnować z przysmaków zawierających rzewień.

Witamina A – jakie ma znaczenie?

Rabarbar to roślina niezwykle bogata w witaminy grupy A – jedne z najcenniejszych dla naszego organizmu witamin. Dlaczego jest ona tak istotna?

Witamina A – właściwości

Witamina A w naszym organizmie odpowiada za wiele funkcji. Ma ogromny wpływ na proces widzenia oraz wzrostu. Reguluje także wzrost tkanki nabłonkowej i innych komórek organizmu.

Oprócz tego witaminie A przypisuje się także działanie przeciwnowotworowe. Wpływa ona także na rozwój embrionalny i płodność, pobudza szpik kostny do produkcji czerwonych krwinek, przyspiesza gojenie się ran, wzmaga odporność komórkową i hormonalną oraz eliminuje toksyny z organizmu (5).

Warto zwrócić szczególną uwagę na fakt, że to właśnie witamina A jest jednym z najważniejszych związków budujących naszą odporność.

Niedobór witaminy A – objawy

Największe zapotrzebowanie na witaminę A posiadają osoby pracujące przy komputerze, kobiety w ciąży, osoby palące i często sięgające po alkohol. Niedobór witaminy A objawia się najczęściej:

  • kurzą ślepotą, czyli nieprawidłowym widzeniem po zmierzchu,
  • wypadaniem i łamliwością włosów,
  • spierzchniętą skórą,
  • wysypką,
  • wysychaniem rogówki oka,
  • kruchymi paznokciami,
  • spadkiem odporności na wirusy i bakterie,
  • trądzikiem,
  • skłonnościami do biegunek (6).

Należy jednak pamiętać, że po suplementy zawierające witaminę A, powinny sięgać jedynie osoby, u których badania krwi potwierdziły niedobór. Zbyt duża ilość witaminy A gromadzi się w wątrobie, co może być toksyczne dla organizmu i niebezpieczne dla zdrowia. Nadmiar witaminy A może mieć negatywny wpływ na zdrowie małych dzieci, bowiem powoduje wady rozwojowe. Możliwość przedawkowania witaminy A jest jednak możliwa tylko wtedy, gdy spożywamy zbyt dużo wątróbki lub nadużywamy suplementacji. Warto także pamiętać, że witaminę A możemy przedawkować, ale beta-karoten już nie.

Zamiast sięgać po suplementy diety, warto włączyć do swojej diety produkty bogate w witaminę A. Gdzie je znajdziemy?

Sezon na rabarbar - przepisy z warzywem bogatym w witaminę A

Gdzie występuje witamina A?

Pod nazwą witamina A występuje wiele związków chemicznych, wykazujących aktywność biologiczną tej witaminy. Należą do nich retinol oraz ß-karoten i niektóre karotenoidy.

W rzeczywistości wśród produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego mało jest naprawdę dobrych źródeł witaminy A. Mówi się o niej przede wszystkim w kontekście nabiału – jaj i mleka. Warto zwrócić jednak uwagę, że 2 jajka dostarczają zaledwie 34% dziennego zapotrzebowania na witaminę A, a szklanka mleka – 16%. Mitem jest również, że to masło jest najlepszym źródłem tej witaminy. Co więc nim jest?

Według danych USDA, czyli Departamentu Rolnictwa USA, najwięcej witaminy A zawiera marchew. 500 g ugotowanej marchwi dostarcza nam aż 712% dziennego zapotrzebowania. Surowa dostarcza jej 20% mniej. Doskonałym źródłem witaminy A są także:

  • bataty (500 g = 562% GDA),
  • dynia (500 g = 267% GDA),
  • szpinak (250 g = 168% GDA),
  • sałata rzymska (250 g = 156% GDA),
  • roszponka (250 g = 127% GDA),
  • liście buraka (250 g = 113% GDA)
  • czerwona papryka (500 g = 112% GDA),
  • boćwina gotowana (250 g = 109% GDA),
  • jarmuż surowy (250 g = 89% GDA).

Aby uzupełnić braki witaminy A, warto spożywać także świeże morele, natkę pietruszki, sałatę masłową, owoc kaki, koperek, pomidory, brokuły, surowe wiśnie, grejpfruta, szparagi, słodką paprykę, papaję, pieprz cayenne, fasolkę szparagową, arbuza oraz rabarbar, który największe właściwości wykazuje po upieczeniu. Stąd też tak ogromna popularność aromatycznych ciast i tarty z rabarbarem.

Rabarbar – przepisy na domowe słodkości

Smak rabarbaru to dla wielu smak wiosny i dzieciństwa. Najczęściej wykorzystywany jest on do przygotowania kompotu czy pieczenia ciast i drożdżówek. Nie da się ukryć, że w kuchni właśnie wśród słodkości króluje rabarbar. Przepisy na klasyczne, puszyste ciasta, desery z kruszonką, czy tarty budyniowe nie są skomplikowane i wymagają podstawowych składników. Rabarbar można też wykorzystać do przygotowania przetworów, ale także jako dodatek do prostego deseru z ryżem na ciepło.

Tradycyjne ciasto z rabarbarem

Składniki:

  • 1 i ½ szklanki mąki pszennej
  • ½ szklanki roztopionej margaryny ze sterolami roślinnymi
  • 4 jaja
  • 500 g rabarbaru
  • 1 szklanka cukru pudru + cukier puder do posypania ciasta
  • 1 opakowanie cukru wanilinowego
  • 1 łyżeczka proszku do pieczenia
  • ½ łyżeczki cynamonu
  • opcjonalnie: skórka otarta z ½ cytryny
  • masło do posmarowania blachy

Ciasto z rabarbarem - przepisy z rabarbarem

Sposób przygotowania:

  1. Nagrzać piekarnik do 180°C, jajka wyjąć z lodówki, aby ogrzały się do temperatury pokojowej.
  2. Rabarbar dokładnie umyć, oczyścić łodygi i odciąć liście, a następnie pociąć na 1,5 cm kawałki.
  3. Okrągłą blachę (tortownicę) o średnicy 26 cm wysmarować masłem i wyłożyć ją papierem do pieczenia, a następnie zamknąć obręcz.
  4. Do miski wbić jajka, dodać cukier puder i opakowanie cukru wanilinowego, a następnie ubijać wszystko mikserem przez około 8-10 minut, aż osiągnie gęstą, kremową konsystencję. Dodawać stopniowo roztopioną margarynę, cały czas miksując.
  5. W drugiej misce połączyć mąkę z proszkiem do pieczenia. Następnie kilkakrotnie dodawać zawartość miski do kremowej masy, powoli miksując do uzyskania gładkiego ciasta. Do masy dodać startą skórkę z cytryny.
  6. Kremową masę wylać na blachę, dodać pokrojone kawałki rabarbaru i piec przez około 40-45 minut do zarumienienia ciasta. Pozostawić do ostygnięcia. Gotowy wypiek posypać cynamonem i cukrem pudrem.

Przepis na ryż z rabarbarem na ciepło

Składniki:

  • 200 g ryżu
  • 400 g rabarbaru
  • 250 ml śmietanki 12%
  • 1 łyżka masła
  • 4 łyżki cukru
  • 2 łyżki cukru wanilinowego
  • 1 łyżka cynamonu
  • szczypta soli

Sposób przygotowania:

  1. Umyć rabarbar, obrać i pokroić na małe kawałki. Posypać cukrem i pozostawić na jakiś czas, aby puścił soki i nieco zmiękł.
  2. Ugotować ryż w osolonej wodzie, na sypko, a następnie odsączyć wodę.
  3. Wymieszać ryż z masłem, cynamonem i cukrem wanilinowym.
  4. Foremki do zapiekania posmarować tłuszczem, np. roztopioną margaryną.
  5. W foremkach układać ryż na przemian z rabarbarem z cukrem, na wierzchu ułożyć owoce.
  6. Zalać foremki słodką śmietanką 12%.
  7. Piec w temperaturze 190° przez około 30-35 minut.
  8. Przed podaniem udekorować deser np. bitą śmietaną lub pokruszonymi orzeszkami.

 

  1. Bojarowicz H., Płowiec A., Wpływ witaminy A na kondycję skóry, W: Probl Hig Epidemiol, 2010, 91(3), s. 353, dostęp online: 13.03.2020.
  2. Zaborska A., Król J., Brodziak A., Witamina A– funkcje i znaczenie dla człowieka, W: Przemysł spożywczy, 2015, T. 69, nr 7, s. 36-38.
  3. Rabarbar warzywo – właściwości, witaminy i wartości odżywcze rabarbaru, https://www.ekologia.pl/styl-zycia/zdrowa-zywnosc/rabarbar-warzywo-wlasciwosci-witaminy-i-wartosci-odzywcze-rabarbaru,21409.html, dostęp online: 13.03.2020.
  4. B. Marcene, 11 amazing health benefits of rhubarb, https://www.naturalfoodseries.com/11-benefits-rhubarb/, dostęp online: 13.03.2020.
  5. University Health News, 4 Rhubarb Health Benefits, https://universityhealthnews.com/daily/nutrition/4-rhubarb-health-benefits-fight-cancer-inflammation-kidney-failure-and-more-with-this-herbal-remedy/, dostęp online: 13.03.2020
  6. University Health News, 4 Rhubarb Health Benefits, https://universityhealthnews.com/daily/nutrition/4-rhubarb-health-benefits-fight-cancer-inflammation-kidney-failure-and-more-with-this-herbal-remedy/, dostęp online: 13.03.2020.