„Podwyższony cholesterol”? Te słowa budzą lęk. Nie bez powodu, ponieważ ten parametr wiele mówi o kondycji organizmu oraz ryzyku rozwoju poważnych chorób cywilizacyjnych. Co warto o nim wiedzieć? Przyjrzyj się bliżej częstym mitom o cholesterolu i poznaj fakty.
MIT: cholesterol zawsze jest zły
Fakt. Cholesterol to substancja, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Sam w sobie nie jest szkodliwy, ponieważ pełni wiele funkcji, m.in.[1]:
- jest składnikiem budulcowym błon komórkowych;
- uczestniczy w produkcji hormonów płciowych;
- bierze udział w procesie produkcji witaminy D;
- znajduje się w składzie osłonek mielinowych komórek nerwowych;
- odgrywa ważną rolę w produkcji kwasów tłuszczowych, które są potrzebne m.in. do trawienia tłuszczu.
Co to oznacza? Cholesterol jest potrzebny do życia, a o jego wpływie na zdrowie decyduje stężenie. Dopiero, gdy wymyka się ono spod kontroli, może pojawić się problem.
MIT: podwyższony cholesterol to „wyrok”
Fakty są inne – wyniki lipidogramu przedstawiają obraz bieżącego stanu organizmu. Jeżeli do tej pory badania pokazywały prawidłowe parametry, a teraz są one lekko podwyższone – może to po prostu świadczyć o chwilowej zmianie. Może ona wynikać np. z przyjmowania określonych leków, a nawet z przeżytego stresu[2]. Dlatego na start lekarz może zalecić choćby przyjrzenie się stylowi życia: diecie, aktywności fizycznej, używkom – i wprowadzenie zmian. Pierwszym krokiem leczenia często jest włączenie do jadłospisu fitosteroli roślinnych. Te naturalne substancje obniżają poziom „złego” cholesterolu LDL o 7-12% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-3 g oraz prowadzeniu zdrowego stylu życia[3]. Znajdziesz je np. w miękkiej margarynie kubkowej Optima Cardio.
MIT: podwyższony cholesterol daje wyraźne objawy
Fakty wyglądają nieco inaczej. Miażdżyca, czyli choroba będąca następstwem zaburzeń profilu lipidowego, może rozwijać się latami bez dawania zauważalnych sygnałów[4]. Dlatego stwierdzenie, że „cholesterol zabija po cichu”, można śmiało zaliczyć do faktów. Długo niekontrolowana dyslipidemia aterogenna (zwiększone stężenie trójglicerydów, niskie stężenie „dobrego” cholesterolu HDL i obecność nieprawidłowych cząsteczek „złego” cholesterolu LDL) może znacznie zwiększać ryzyko rozwoju zmian miażdżycowych[5]. To proces, który często trwa przez wiele lat – aż tyle trzeba, aby światła tętnic zwęziły się, doprowadzając do niedotlenienia tkanek i zwiększenia ryzyka zawału lub udaru[6]. Dlatego nawet jeżeli nie masz żadnych niepokojących objawów, warto regularnie kontrolować profil lipidowy. To podstawa zachowania zdrowia.
Są jednak symptomy, które powinny szczególnie niepokoić:
- pojawienie się żółtaków (charakterystycznych grudek, np. w okolicach oczu)[7];
- zadyszka i ból w klatce piersiowej przy wysiłku (tzw. dławica piersiowa często towarzysząca wieńcówce[8]);
- chromanie przestankowe, czyli ból i zesztywnienie łydek przy chodzeniu[9].
Zwłaszcza dwa ostatnie zjawiska powinny skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza.
MIT: wysoki cholesterol jest przede wszystkim dziedziczny
A jakie są fakty? Owszem, hipercholesterolemia rodzinna, która jest dziedziczona genetycznie, to znana jednostka chorobowa. Jednak choruje na nią ok. 0,4% populacji świata. Szacuje się, że w Polsce jest to ok. 80 000 osób[10]. Tymczasem z dyslipidemiami mierzy się… ponad 60% dorosłych Polaków[11]. Główną przyczyną są czynniki ryzyka uzależnione od prowadzonego trybu życia, a w szczególności nieodpowiednia dieta oraz brak aktywności fizycznej.
Lekarze podkreślają, że to także wynik niewielkiej świadomości społecznej na temat zagrożenia, jakim jest cholesterol[12]. Dlatego warto poszerzyć swoją wiedzę, a przede wszystkim – zadbać o wprowadzenie zmian, które pomogą w profilaktyce dyslipidemii.
MIT: jeśli cholesterol jest podwyższony, zawsze trzeba wprowadzić leki
Leki – statyny – są często częścią terapii, jednak jej podstawą jest zmiana diety. I to pierwsze zalecenie, które zazwyczaj słyszy się od lekarza. Poza wprowadzeniem do jadłospisu steroli konieczne jest[13]:
- ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych – zawartych przede wszystkim w produktach odzwierzęcych (czerwone mięso, tłusty nabiał), ale też np. w olejach kokosowym czy palmowym; a także izomerów trans – naturalnie obecnych np. w maśle, tłustym nabiale czy mięsie wołowym;
- zwiększenie spożycia nienasyconych tłuszczów (roślinnych – zawartych przede wszystkim w płynnych olejach, nasionach i orzechach) oraz błonnika pokarmowego.
Już sama modyfikacja jadłospisu może przynieść wyraźne rezultaty – szczególnie jeżeli zaburzenia profilu lipidowego zostaną szybko wykryte.
Wnioski są proste: cholesterol to ważny parametr, który trzeba mieć pod kontrolą. Dlatego wykonuj regularnie badania kontrolne i na co dzień dbaj o zbilansowaną, zdrową dietę. To pozornie niewielkie działania, które zrobią ogromną różnicę dla Twojego serca!
[1] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62068,dobry-cholesterol-i-zly-cholesterol
[2] https://www.health.harvard.edu/newsletter_article/medical-memo-stress-and-cholesterol
[3] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
[4] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
[5] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4.2.
[6] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca-objawy-przyczyny-i-leczenie
[7] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca-objawy-przyczyny-i-leczenie
[8] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca-objawy-przyczyny-i-leczenie
[9] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca-objawy-przyczyny-i-leczenie
[10] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca-objawy-przyczyny-i-leczenie
[11] https://ptkardio.pl/aktualnosci/693-2023_rokiem_walki_z_hipercholesterolemia_rok_swiadomosci_zaburzen_lipidowych
[12] https://ptkardio.pl/aktualnosci/693-2023_rokiem_walki_z_hipercholesterolemia_rok_swiadomosci_zaburzen_lipidowych
[13] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4.1.
