Co to jest nadciśnienie wtórne? Jak je rozpoznać?

Redakcja

15.07.2024

4 minuty czytania

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie jest często nazywane „cichym zabójcą” – rozwija się niepostrzeżenie, często przez wiele lat, jednocześnie siejąc w organizmie spustoszenie. W ponad 90% przypadków jego pojawienie się ma charakter pierwotny[1] (bez wyraźnej przyczyny). Istnieje jednak również nadciśnienie wtórne. Jak je rozpoznać? Jak się je leczy? Wyjaśniamy.

Nadciśnienie, czyli co?

Ciśnienie krwi w ciągu doby dynamicznie się zmienia. Dlatego, aby zdiagnozować nadciśnienie, trzeba wykonać co najmniej kilka pomiarów, w odstępach kilku dni lub tygodni[2]. O tej jednostce chorobowej mówi się, kiedy wielokrotnie stwierdzono wyniki przekraczające 140/90 mm Hg[3].

Niekontrolowane nadciśnienie może wywołać wiele poważnych powikłań zdrowotnych, dotyczących przede wszystkim:

  • serca – np. prowadzących do przerostu lub niewydolności mięśnia sercowego, a nawet zawału;
  • mózgu – to może skutkować udarem;
  • nerek;
  • naczyń krwionośnych – może dojść m.in. do rozwarstwienia aorty[4].

To wystarczający powód, aby zadbać o kontrolę ciśnienia krwi i podjęcie szybkich działań, jeżeli jest ono nieprawidłowe.

Nadciśnienie pierwotne a wtórne: na czym polega różnica?

Kontekst „pierwotności” i „wtórności” nadciśnienia pojawia się, gdy poszukuje się przyczyn nieprawidłowego ciśnienia krwi. I tak:

  • w ponad 90% przypadków ta choroba ma charakter pierwotny, co oznacza, że pojawiła się samoistnie, bez jednego, konkretnego powodu; jej rozwojowi mogą sprzyjać np. otyłość, stres, niezdrowy styl życia czy obciążenie genetyczne;
  • w 5-10% przypadków nadciśnienie ma charakter wtórny – oznacza to, że stanowi ono objaw innej choroby i aby sobie z nim poradzić, trzeba leczyć właśnie to schorzenie[5].

Co bardzo ważne, nadciśnienie wtórne najczęściej jest wyleczalne i możliwy jest powrót do prawidłowego ciśnienia tętniczego[6].

Co może powodować nadciśnienie wtórne?

Lista przyczyn, dla których może wystąpić nadciśnienie wtórne, obejmuje kilka obszarów funkcjonowania organizmu[7].

Choroby nerek

Choroby nerek są zazwyczaj pierwszym obszarem diagnostycznym. Nadciśnienie może być związane m.in. z:

  • miąższowymi chorobami nerek, np. kłębuszkowym zapaleniem nerek, chorobą cukrzycową nerek, nefropatią zaporową czy stanem po urazie nerki[8];
  • naczyniowymi chorobami nerek, np. nefropatią niedokrwienną wywołaną zwężeniem tętnicy nerkowej; u jej przyczyn mogą leżeć np. miażdżyca czy zapalenie tętnic[9];
  • guzami aparatu przykłębuszkowego nerek, które wydzielają w nadmiarze reninę;
  • zespołami pierwotnej retencji sodu, takimi jak zespół Gordona czy zespół Liddle’a.

Zaburzenia hormonalne

Nadciśnienie wtórne może być efektem chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego. Towarzyszy np. takim jednostkom jak:

  • hiperaldosteronizm pierwotny;
  • zespół Cushinga;
  • guz chromochłonny;
  • zaburzenia tarczycy – zarówno nadczynność, jak i niedoczynność;
  • nadczynność przytarczyc;

Efekt przyjmowania leków

Podwyższone ciśnienie może być efektem przyjmowania:

  • sympatykomimetyków (stosowanych, także bezpośrednio do nosa, przy leczeniu ostrych zakażeń dróg oddechowych);
  • kortykosteroidów;
  • niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
  • doustnych środków antykoncepcyjnych.

Wady i choroby serca oraz naczyń krwionośnych

Nadciśnienie wtórne może być obecne przy wadach serca i dużych naczyń[10]. Mogą do niego doprowadzić także koarktacja aorty czy niedomykalność zastawki aortalnej[11].

Ponadto nadciśnienie wtórne może się wiązać z:

  • ostrym stresem dla organizmu – np. po rozległej operacji, oparzeniu, hiperwentylacji czy przy alkoholowym zespole abstynencyjnym;
  • obturacyjnym bezdechem sennym;
  • zażyciem substancji toksycznych, w szczególności narkotyków takich jak amfetamina czy kokaina;
  • chorobami układu nerwowego – np. zwiększonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym[12].

Jakie objawy daje nadciśnienie wtórne?

Nadciśnienie – bez względu na przyczynę – najczęściej nie daje wyraźnych objawów. Na to, że choroba może mieć charakter wtórny, mogą wskazywać np.:

  • występowanie objawów chorób, które wymieniliśmy powyżej w połączeniu z wysokimi wartościami ciśnienia;
  • nietypowe okoliczności pojawienia się ciśnienia (np. młody wiek czy nagłe wystąpienie hipertensji w jesieni życia);
  • zaawansowane zmiany narządowe;
  • bardzo wysokie wartości ciśnienia;
  • odporność na wdrożone leczenie – tj. brak spadku ciśnienia, mimo zastosowania środków farmakologicznych[13].

Dlatego tak ważna jest pogłębiona diagnostyka – obejmująca nie tylko wywiad, ale również badania laboratoryjne i inne, które pozwolą dotrzeć do przyczyny problemów z ciśnieniem.

 

 

[1] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[2] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[3] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[4]  https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[5]  https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[6]  https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[7] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[8] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.3.

[9] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.2.

[10] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58815,nadcisnienie-wtorne

[11] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[12] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[13] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58815,nadcisnienie-wtorne

Najpopularniejsze artykuły

Czym jest żywność funkcjonalna i jakie produkty się do niej zaliczają?

Jaką rolę w organizmie pełni cholesterol? Jakie mogą być skutki zaburzeń lipidowych? Jaką rolę w leczeniu zbyt wysokiego cholesterolu we krwi pełni dieta?

Jak w naturalny sposób zwiększyć odporność w czasie pandemii?

Lektura tego artykułu zajmie 5 minut. Próby osiągnięcia tzw. zbiorowej odporności na koronawirusa poprzez ekspozycję społeczeństwa na […]

<p>Abstract image of a man with chest pain. Health concept. Background with selective focus and copy space. AI generated, human enhanced</p>

Pierwsze objawy niewydolności serca — jak je rozpoznać?

Niewydolność serca jest stanem, w którym dochodzi do zaburzeń czynności tego organu, a ich konsekwencjami są:

zmniejszenie pojemności minutowej serca w stosunku do zapotrzebowania tkanek
lub dochodzi do zwiększenia ciśnienia krwi – tak, aby organizm mógł zapewnić właściwą pojemność minutową tego organu

Przeczytaj także

Minestrone z pieczona papryką

Minestrone z pieczona papryką

Zapraszamy do wypróbowania naszego przepisu na zupę warzywną z pieczoną papryką. To zdrowe i niskokaloryczne danie pełne witamin i minerałów. Składniki: 1 żółta cukinia (300 g) 1 cebula (60 g) Garść fasolki szparagowej (200 g) Kilka różyczek brokuła (150 g) Kilka różyczek kalafiora (150 g) Kilka plasterków pora (40 g) 1 l bulionu 1 łyżka […]

Ruch, który ratuje życie

Ruch, który ratuje życie: najlepsze ćwiczenia dla zdrowia serca

Chcesz żyć dłużej i zdrowiej? Ruszaj się! Ludzkie ciało jest stworzone z myślą o ruchu. Dlatego mamy dla Ciebie garść wskazówek, dzięki którym będzie Ci łatwiej zwiększyć codzienną aktywność. Od razu uspokajamy: wcale nie musisz od razu kupować karnetu na siłownię. Prezentujemy proste wskazówki, które pozwolą Ci zadbać o siebie na co dzień. Ruch a […]

Antyoksydanty a profilaktyka alzheimera. Co warto wiedzieć?

Choroba Alzheimera stanowi najczęstszą przyczynę otępienia u seniorów, a ryzyko zapadnięcia na nią rośnie wraz z wiekiem[1]. Jednym ze sposobów na jego zmniejszenie jest zdrowa dieta. Wśród składników, które rekomenduje się z myślą o profilaktyce demencji, często wymieniane są antyoksydanty. Czym są i dlaczego są tak istotne?