Co to jest nadciśnienie wtórne? Jak je rozpoznać?

Redakcja

15.07.2024

4 minuty czytania

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie jest często nazywane „cichym zabójcą” – rozwija się niepostrzeżenie, często przez wiele lat, jednocześnie siejąc w organizmie spustoszenie. W ponad 90% przypadków jego pojawienie się ma charakter pierwotny[1] (bez wyraźnej przyczyny). Istnieje jednak również nadciśnienie wtórne. Jak je rozpoznać? Jak się je leczy? Wyjaśniamy.

Nadciśnienie, czyli co?

Ciśnienie krwi w ciągu doby dynamicznie się zmienia. Dlatego, aby zdiagnozować nadciśnienie, trzeba wykonać co najmniej kilka pomiarów, w odstępach kilku dni lub tygodni[2]. O tej jednostce chorobowej mówi się, kiedy wielokrotnie stwierdzono wyniki przekraczające 140/90 mm Hg[3].

Niekontrolowane nadciśnienie może wywołać wiele poważnych powikłań zdrowotnych, dotyczących przede wszystkim:

  • serca – np. prowadzących do przerostu lub niewydolności mięśnia sercowego, a nawet zawału;
  • mózgu – to może skutkować udarem;
  • nerek;
  • naczyń krwionośnych – może dojść m.in. do rozwarstwienia aorty[4].

To wystarczający powód, aby zadbać o kontrolę ciśnienia krwi i podjęcie szybkich działań, jeżeli jest ono nieprawidłowe.

Nadciśnienie pierwotne a wtórne: na czym polega różnica?

Kontekst „pierwotności” i „wtórności” nadciśnienia pojawia się, gdy poszukuje się przyczyn nieprawidłowego ciśnienia krwi. I tak:

  • w ponad 90% przypadków ta choroba ma charakter pierwotny, co oznacza, że pojawiła się samoistnie, bez jednego, konkretnego powodu; jej rozwojowi mogą sprzyjać np. otyłość, stres, niezdrowy styl życia czy obciążenie genetyczne;
  • w 5-10% przypadków nadciśnienie ma charakter wtórny – oznacza to, że stanowi ono objaw innej choroby i aby sobie z nim poradzić, trzeba leczyć właśnie to schorzenie[5].

Co bardzo ważne, nadciśnienie wtórne najczęściej jest wyleczalne i możliwy jest powrót do prawidłowego ciśnienia tętniczego[6].

Co może powodować nadciśnienie wtórne?

Lista przyczyn, dla których może wystąpić nadciśnienie wtórne, obejmuje kilka obszarów funkcjonowania organizmu[7].

Choroby nerek

Choroby nerek są zazwyczaj pierwszym obszarem diagnostycznym. Nadciśnienie może być związane m.in. z:

  • miąższowymi chorobami nerek, np. kłębuszkowym zapaleniem nerek, chorobą cukrzycową nerek, nefropatią zaporową czy stanem po urazie nerki[8];
  • naczyniowymi chorobami nerek, np. nefropatią niedokrwienną wywołaną zwężeniem tętnicy nerkowej; u jej przyczyn mogą leżeć np. miażdżyca czy zapalenie tętnic[9];
  • guzami aparatu przykłębuszkowego nerek, które wydzielają w nadmiarze reninę;
  • zespołami pierwotnej retencji sodu, takimi jak zespół Gordona czy zespół Liddle’a.

Zaburzenia hormonalne

Nadciśnienie wtórne może być efektem chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego. Towarzyszy np. takim jednostkom jak:

  • hiperaldosteronizm pierwotny;
  • zespół Cushinga;
  • guz chromochłonny;
  • zaburzenia tarczycy – zarówno nadczynność, jak i niedoczynność;
  • nadczynność przytarczyc;

Efekt przyjmowania leków

Podwyższone ciśnienie może być efektem przyjmowania:

  • sympatykomimetyków (stosowanych, także bezpośrednio do nosa, przy leczeniu ostrych zakażeń dróg oddechowych);
  • kortykosteroidów;
  • niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
  • doustnych środków antykoncepcyjnych.

Wady i choroby serca oraz naczyń krwionośnych

Nadciśnienie wtórne może być obecne przy wadach serca i dużych naczyń[10]. Mogą do niego doprowadzić także koarktacja aorty czy niedomykalność zastawki aortalnej[11].

Ponadto nadciśnienie wtórne może się wiązać z:

  • ostrym stresem dla organizmu – np. po rozległej operacji, oparzeniu, hiperwentylacji czy przy alkoholowym zespole abstynencyjnym;
  • obturacyjnym bezdechem sennym;
  • zażyciem substancji toksycznych, w szczególności narkotyków takich jak amfetamina czy kokaina;
  • chorobami układu nerwowego – np. zwiększonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym[12].

Jakie objawy daje nadciśnienie wtórne?

Nadciśnienie – bez względu na przyczynę – najczęściej nie daje wyraźnych objawów. Na to, że choroba może mieć charakter wtórny, mogą wskazywać np.:

  • występowanie objawów chorób, które wymieniliśmy powyżej w połączeniu z wysokimi wartościami ciśnienia;
  • nietypowe okoliczności pojawienia się ciśnienia (np. młody wiek czy nagłe wystąpienie hipertensji w jesieni życia);
  • zaawansowane zmiany narządowe;
  • bardzo wysokie wartości ciśnienia;
  • odporność na wdrożone leczenie – tj. brak spadku ciśnienia, mimo zastosowania środków farmakologicznych[13].

Dlatego tak ważna jest pogłębiona diagnostyka – obejmująca nie tylko wywiad, ale również badania laboratoryjne i inne, które pozwolą dotrzeć do przyczyny problemów z ciśnieniem.

 

 

[1] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[2] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[3] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[4]  https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[5]  https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[6]  https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[7] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[8] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.3.

[9] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.2.

[10] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58815,nadcisnienie-wtorne

[11] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[12] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.

[13] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58815,nadcisnienie-wtorne

Najpopularniejsze artykuły

Słodycze w diecie sercowca: czy należy ich bezwzględnie unikać?

Zmagasz się z chorobą serca? Jesteś po zawale? Jeśli tak, zapewne doskonale wiesz, jak ważna dla Twojego zdrowia jest odpowiednia dieta. Mówi się przede wszystkim o ograniczeniu spożycia tłuszczów zwierzęcych, tak aby zadbać o odpowiedni poziom cholesterolu. Co jednak ze słodyczami? Czy sercowiec powinien ich bezwzględnie unikać? Wyjaśniamy.

Żywność dla mózgu – czyli jedzenie na myślenie (infografika)

W dzisiejszych czasach coraz więcej uwagi poświęca się zdrowiu i dobremu samopoczuciu, a odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu sprawności naszego organizmu. Jednakże, nie wszyscy zdają sobie sprawę, że nasze nawyki żywieniowe mają ogromny wpływ także na kondycję naszego mózgu. Właściwe odżywianie może poprawić funkcje poznawcze, wspierać koncentrację, pamięć oraz wpływać na nasze zdolności uczenia się.

<p>Portrait of a woman breathing and holding a coffee mug at home</p>

Kafestol. Czy substancja występująca w niefiltrowanej kawie podnosi poziom złego cholesterolu?

2021-04-02 Lektura tego artykułu zajmie 3 minuty. Jesteś miłośnikiem czarnej parzonej kawy? Jeżeli wypijasz więcej niż 5-6 […]

Przeczytaj także

Dieta dobra dla kości. Co je wzmacnia?

2021-07-03 Lektura tego artykułu zajmie 3 minuty Złamania kości nie zawsze zachodzą na skutek nieszczęśliwego wypadku. Niekiedy […]

Produkty zawierające miedź

2021-04-03  Lektura tego artykułu zajmie 8 minut. Miedź – pierwiastek śladowy, niezbędny dla podtrzymania zdrowia i urody. Jego […]

Pamięć i koncentracja – w jaki sposób je poprawić

Zapewne większość z nas pragnie pamięci doskonałej, albo przynajmniej szybkiego zdobywania wiedzy i zapamiętywania tego czego się […]