5,00

Oświadczenia zdrowotne: czym są? Jak je czytać?

Redakcja Optymalnewybory.pl

14.01.2023

2 minuty czytania

Oświadczenia zdrowotne: czym są? Jak je czytać?

Na opakowaniach żywności czy suplementów diety często można znaleźć różnego rodzaju informacje – np. o składzie produktów, ale też o tym, jak ich określone składniki mogą wpłynąć na Twoje zdrowie. Warto na nie zwrócić uwagę – zwłaszcza że w Polsce i całej Unii Europejskiej oświadczenia zdrowotne i żywieniowe podlegają ścisłym regulacjom. Zobacz, czym są i jak je czytać.
Optima Cardio Potas+

Oświadczenia zdrowotne i żywieniowe – co to jest?

Oświadczenia zdrowotne i żywnościowe są komunikatami o tym, jakie dany składnik ma właściwości w odniesieniu do organizmu ludzkiego. Są one bardzo często umieszczane na etykietach produktów. Odgrywają nie tylko rolę informacyjną, ale także reklamową.

Mogą to być np. „powiadomienia” o:

  • niskiej wartości energetycznej,
  • braku zawartości tłuszczu,
  • zawartości kwasów tłuszczowych omega-3,
  • zawartości błonnika pokarmowego;
  • zawartości określonych witamin lub składników mineralnych

i tym podobne dane. Trzeba przyznać, że takie komunikaty mogą mieć wpływ na decyzje, które konsument podejmuje w sklepie. A jako że są one związane ze zdrowiem – podlegają ścisłej kontroli i restrykcyjnym przepisom.

Oświadczenia zdrowotne i żywieniowe a prawo

Kluczowym aktem prawnym dla tematu, który poruszamy, jest rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności ze zmianami. Dokument ten wskazuje zarówno ogólne zasady, na jakich można używać takich oświadczeń, jak i szczegółowe reguły związane z ich publikacją.

Podstawowa zasada, której muszą przestrzegać producenci żywności czy suplementów diety, to wskazywanie wyłącznie na korzyści zdrowotne, które zostały naukowo udowodnione. Stosowane oświadczenia nie mogą też:

  • wprowadzać w błąd i być nieprawdziwe;
  • być niejednoznaczne;
  • sugerować, że inne środki spożywcze są mniej bezpieczne lub nie mają odpowiedniej wartości odżywczej;
  • wskazywać, że zdrowa dieta nie może sama w sobie dostarczyć wszystkich kluczowych składników odżywczych;
  • wzbudzać strachu i obaw u konsumenta[1].

A jak te założenia teoretyczne mają przełożenie na praktykę?

Oświadczenia żywieniowe w praktyce

Oświadczenia żywieniowe dotyczą przede wszystkim tego, czy dany produkt zawiera jakiś składnik lub go nie zawiera. Można je stosować, jeśli:

  • jest możliwe udowodnienie zgodności deklaracji ze stanem faktycznym;
  • spełni się konkretne wymagania ilościowe związane ze składnikiem opisywanym w oświadczeniu.

Przykład? Na opakowaniu może się pojawić informacja o tym, że produkt nie zawiera tłuszczu, jeśli jego ilość nie przekracza 0,5 g na 100 g lub 100 ml. Natomiast informacja o tym, że wyrób jest źródłem kwasów tłuszczowych Omega-3 pojawia się tylko, gdy zawiera minimum:

  • 0,3 g kwasu alfa-linolowego na 100 g i 100 kcal lub;
  • 40 mg EPA i DHA na 100 g i 100 kcal[2].

Lista wymagań znajduje się we wspomnianym rozporządzeniu UE.

Oświadczenia zdrowotne w praktyce

Oświadczenia zdrowotne koncentrują się nie tyle na obecności danego składnika w produkcie, a na jego wpływie na organizm ludzki. Muszą być one nie tylko podparte dowodami naukowymi, ale również zgodne z unijnym rejestrem oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. Bazuje on przede wszystkim na tzw. oświadczeniach EFSA, czyli Europejskiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Żywności.

EFSA jest agencją UE, której zadaniem jest niezależne doradztwo naukowe w tematach związanych z zagrożeniami pojawiającymi się w łańcuchu żywienia. To właśnie ta organizacja wydaje pogłębione raporty i analizy, na podstawie których ustala się, jakich oświadczeń zdrowotnych można używać w odniesieniu do danych składników. Tylko one mogą stanowić podstawę przy opisach żywności, jak również suplementów diety. To informacje:

  • udzielane zgodnie z prawem;
  • w pełni wiarygodne.

Dlatego możesz do nich podejść bez obawy o to, że jesteś wprowadzany w jakikolwiek błąd. Po prostu możesz im zaufać.

Gdzie i jak znaleźć oświadczenia zdrowotne?

Listę wszystkich oświadczeń zdrowotnych, które są aktualnie zatwierdzone oraz zabronione, można znaleźć na stronach Unii Europejskiej[3], a także w bibliotece publikacji EFSA. Korzystają z nich także bezpośrednio producenci żywności. Przykładowo w materiałach dotyczących margaryny Optima Cardio znajdziesz informację o tym, że zawiera ona sterole roślinne. Dowiesz się też, że te substancje przyczyniają się do redukcji poziomu cholesterolu frakcji LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[4]. To oświadczenie jest zgodne z wytycznymi EFSA, co możesz sprawdzić na podanych wyżej stronach. Warto to zrobić, aby dokonywać świadomych wyborów żywieniowych.

[1] https://europa.eu/youreurope/business/product-requirements/food-labelling/health-nutrition-claims/index_pl.htm

[2] https://ncez.pzh.gov.pl/informacje-dla-producentow/szczegolne-wlasciwosci-zywnosci-oswiadczenia-zywieniowe-i-zdrowotne/

[3] Pełna lista znajduje się na stronie https://ec.europa.eu/food/safety/labelling_nutrition/claims/register/public/?event=search

[4] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can

Najpopularniejsze artykuły

16.10 – Europejski Dzień Przywracania Czynności Serca: nie bój się działać i uratuj życie!

2021-10-14 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty Czy wiesz, że każdego roku dochodzi do zatrzymania akcji serca […]

Jak potas wpływa na nasz organizm?

Jakie mięso jeść, by zachować zdrowe serce?

2021-12-23 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty Duża liczba Polaków zmagająca się z chorobami sercowo-naczyniowego powinna przyjrzeć […]

Przeczytaj także

Wigilijne potrawy bezpieczne dla cholesterolu

W różnych regionach Polski podawane są dania charakterystyczne dla tamtejszej kuchni. Jak przygotować kolację, by była ona nie tylko lekka dla serca, ale również nie odbiegała od tradycji?

Zdrowa dieta, nowe nawyki – jak wytrwać w noworocznych postanowieniach dietetycznych?

Lektura tego artykułu zajmie 5 minut. Końcówka roku to zazwyczaj czas podsumowań i przemyśleń. Staramy się jakoś […]

Dieta na pamięć. Jakie składniki odżywcze mogą pomóc w profilaktyce Alzheimera?

W chorobach Alzheimera i Parkinsona zalecane do spożywania są jednonienasycone (JNKT) oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT). Szczególnie istotne są kwasy cis linolowy (LA) i cis α-linolenowy (ALA), należące do WNKT.