Kiedy zrobić lipidogram? Jak czytać wyniki?

Redakcja Optymalnewybory.pl

1.05.2024

4 minuty czytania

Lipidogram

Lipidogram zajmuje bardzo ważne miejsce na liście badań, które warto wykonywać regularnie, z myślą o stanie swojego zdrowia. Czym dokładnie jest? Co pozwalają ocenić jego wyniki? Jak je odczytywać? Oto najważniejsze rzeczy, które trzeba wiedzieć.

Co to jest lipidogram?

Lipidogram to badanie, które ma na celu ocenę gospodarki lipidowej. Inaczej określa się je jako profil lipidowy, panel lipidowy albo – potocznie – badanie cholesterolu[1].

W praktyce, aby wykonać lipidogram, pobiera się krew pacjenta, a następnie jest ona poddawana analizie laboratoryjnej. W jej przebiegu oznacza się stężenie:

  • cholesterolu całkowitego (TC);
  • lipoprotein, a w szczególności LDL (lipoprotein o małej gęstości, tzw. złego cholesterolu) oraz HDL (lipoprotein o dużej gęstości, tzw. dobrego cholesterolu);
  • trójglicerydów.

W wariancie rozszerzonym lipidogram może również obejmować oznaczenie:

  • lipoprotein VLDL (o bardzo małej gęstości);
  • cholesterolu nie-HDL;
  • liczbę cząsteczek cholesterolu LDL;
  • wskaźnika Castelliego, czyli stosunek stężenia cholesterolu całkowitego do frakcji HDL[2].

Jak przebiega lipidogram?

Lipidogram to proste, mało inwazyjne badanie. Z perspektywy pacjenta polega ono na pobraniu krwi – najczęściej z żyły, a rzadziej np. z palca, do wykonania prostego testu paskowego.

Czy do wykonania lipidogramu trzeba być na czczo? Niekoniecznie, choć tradycyjne rekomendacje mówią, że badanie najlepiej wykonać po 12-14 h od ostatniego posiłku. Nie trzeba się ich jednak trzymać, gdy lipidogram jest częścią badań przesiewowych i profilaktycznych. Inaczej sytuacja wygląda u pacjentów, którzy mają stwierdzony już zwiększony poziom trójglicerydów – oni powinni udać się na pobranie krwi bezwzględnie na czczo.

Wyniki lipidogramu są gotowe najczęściej maksymalnie w ciągu jednego dnia i dają one dobry obraz gospodarki lipidowej danej osoby.

Lipidogram: jakie są normy?

Ocena poziomu cholesterolu wymaga porównania wyników lipidogramu z normami przyjętymi w wytycznych medycznych. Prezentują się one następująco:

  • cholesterol całkowity – 114-190 mg/dl;
  • HDL – kobiety > 50 mg/dl, mężczyźni > 40 mg/dl;
  • LDL – <115 mg/dl dla osób o małym ryzyku chorób sercowo-naczyniowych i < 70 mg/dl przy dużym ryzyku;
  • nie-HDL – <130 mg/dl przy umiarkowanym ryzyku sercowo-naczyniowym i <100 mg/dl przy dużym ryzyku;
  • trójglicerydy – do 150 mg/dl na czczo i do 175 mg/dl nie na czczo[3].

Na co wskazuje przekroczenie norm w wynikach lipidogramu?

Masz już wyniki lipidogramu, w którym są przekroczone normy dla poszczególnych frakcji cholesterolu? W pierwszej kolejności skontaktuj się z lekarzem rodzinnym i omów je z nim. Może okazać się, że zmiany profilu lipidowego to np. konsekwencja innych chorób czy przyjmowania określonych leków.

Pamiętaj też, że zbyt wysoki cholesterol (a dokładniej – przekroczone normy LDL, cholesterolu całkowitego czy trójglicerydów) może wskazywać na podwyższone ryzyko rozwoju miażdżycy – w szczególności, gdy problem dotyczy nadmiernego stężenia frakcji LDL o działaniu aterogennym[4]. Dlatego jeżeli wyniki lipidogramu są niepokojące, warto wdrożyć zmiany w trybie życia, które pomogą w powrocie do stanu równowagi. Chodzi przede wszystkim o modyfikację diety, a dokładniej o:

  • ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, zawartych głównie w produktach zwierzęcych, np. w tłustym, czerwonym mięsie oraz nabiale;
  • zmniejszenie spożycia lub wykluczenie z jadłospisu żywności wysoko przetworzonej, np. produktów typu fast food, słonych i słodkich przekąsek itp.;
  • zwiększenie spożycia tłuszczów nienasyconych oraz błonnika pokarmowego.

W praktyce dobrze zastąpić np. tłuste mięsa (m.in. wieprzowinę i wołowinę) drobiem i nasionami roślin strączkowych, a masło – miękką margaryną kubkową powstałą na bazie olejów. Dobrym wyborem będzie np. Optima Cardio, która dodatkowo zawiera fitosterole obniżające poziom cholesterolu LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni, przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g i zachowaniu zdrowego stylu życia oraz zrównoważonej diety[5].

Kto i jak często powinien wykonywać lipidogram?

Najczęściej profil lipidowy jest zlecany pacjentom, którzy:

  • mierzą się z chorobami układu sercowo-naczyniowego;
  • mają choroby sprzyjające dyslipidemii, tj. m.in. cukrzycę, przewlekłą chorobę nerek, otyłość, nadciśnienie czy autoimmunologiczne choroby zapalne;
  • są obciążeni genetycznie, tj. mają w rodzinie historię przedwczesnej miażdżycy czy chorób serca[6].

Ponadto, w ramach profilaktyki, jest zalecany mężczyznom po 40 r.ż. oraz kobietom po 50 r.ż., które przeszły już menopauzę. Wówczas warto wykonać takie badanie raz na 1-2 lata. Lekarz może je również zalecić w przypadku podejrzenia dyslipidemii u pacjenta – tj. zaburzeń poziomu cholesterolu.

Warto zatem wykonywać to badanie zgodnie z zaleceniami lekarza – kontrola poziomu lipidów w organizmie to ważny element profilaktyki miażdżycy i chorób serca.

 

[1] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogram

[2] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogram

[3] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogram

[4] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/103924,cholesterol-i-triglicerydy-panel-lipidowy

[5] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can

[6] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogram

Najpopularniejsze artykuły

Nadciśnienie tętnicze – dlaczego jest tak niebezpieczne?

Nieleczone, prowadzi do uszkodzenia nerek, zwiększenia ryzyka wystąpienia poważnych chorób układu krążenia oraz powikłań ze strony systemu […]

<p>Mother and child playing Sudoku together</p>

7 prostych ćwiczeń poprawiających kondycję mózgu

25-04-2021 Lektura tego artykułu zajmie 5 minut. Chcesz zachować funkcje poznawcze na wysokim poziomie do późnej starości? […]

Produkty spożywcze wpływające na prawidłową pracę serca

Lektura tego artykułu zajmie 4 minuty. Serce jako najważniejszy element układu krwionośnego, poprzez kurczenie i rozkurczanie pompuje […]

Przeczytaj także

Pomiar tętna i ciśnienia – poradnik, normy [infografika]

Pomiar tętna i ciśnienia – normy Ciśnienie tętnicze i tętno to jedne z najważniejszych parametrów prawidłowego funkcjonowania […]

Podwyższony cholesterol – jakie to może mieć konsekwencje dla zdrowia?

2021-04-10 Lektura tego artykułu zajmie 5 minut. Obecność cholesterolu LDL we krwi nie oznacza niczego złego, dopóki […]

Dieta śródziemnomorska dla serca – zasady i jadłospis

Lektura zajmie 4 minuty. Dieta śródziemnomorska uchodzi za jedną z najzdrowszych diet i rekomendowana jest – obok […]