Otyłość to stan, który łatwo zdiagnozować „na oko”. Wskazuje na niego wyraźnie podwyższona masa ciała, którą łatwo zobaczyć, ale też sprawdzić, stając na wadze. Co jednak, kiedy dana osoba nie przekroczyła progu BMI 30, ale jednocześnie zmaga się z typowymi dla tego stanu chorobami? Dowiedz się, czym jest otyłość metaboliczna.

Otyłość metaboliczna, czyli co?

„Szczupły na zewnątrz – gruby w środku” – tak, dość potocznie, nazywa się otyłość metaboliczną[1]. To określenie bardzo dobrze oddaje jej charakter, ponieważ osoby z tym problemem wyglądają na zdrowe i szczupłe, a ich wskaźnik masy ciała pozostaje w normie. Tymczasem w organizmie zachodzą procesy typowe dla osób otyłych.

Zatem czym jest otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała (w skrócie MONW)? To stan, w którym mimo prawidłowego BMI, w organizmie gromadzi się nadmierna ilość tkanki tłuszczowej[2]. Wiąże się to z insulinoopornością, zaburzeniami profilu lipidowego oraz podwyższonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy typu 2. Te zaburzenia rozwijają się zazwyczaj „po cichu” – bez widocznych objawów[3].

Jak zatem widzisz, pomimo że BMI chorych pozostaje w normie, zmagają się oni z problemami typowymi dla osób z otyłością. Szczególnie groźny jest tłuszcz trzewny, który gromadzi się wokół narządów wewnętrznych w jamie brzusznej. Ulokowana w ten sposób tkanka wydziela substancje prozapalne, które prowadzą do przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. Mówiąc dokładniej, adipocyty uwalniają cytokiny zapalne, które m.in. zakłócają prawidłową pracę receptorów insulinowych, przez co komórki stają się mniej wrażliwe na insulinę[4]. To prosta droga do rozwinięcia się zespołu metabolicznego.

Jak diagnozuje się otyłość metaboliczną?

Rozpoznanie otyłości metabolicznej nie jest proste, ponieważ nie istnieją jednolite kryteria diagnostyczne. Lekarze najczęściej biorą pod uwagę kilka elementów jednocześnie[5].

• Po pierwsze, ocenia się wskaźnik masy ciała, który powinien być poniżej 25 kg/m².
• Po drugie – i to jest najistotniejsze – bada się faktyczną zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. Za niepokojące uznaje się, gdy tkanka tłuszczowa stanowi powyżej 30–35% masy ciała u kobiet oraz powyżej 20–23% u mężczyzn[6]. Istotnym miernikiem jest też wyższy obwód w talii – problemy notuje się już przy pomiarach na poziomie 71 cm u kobiet i 86 cm u mężczyzn[7]!

Równie ważna jest ocena zaburzeń metabolicznych, czyli badania w kierunku takich stanów jak insulinooporność, podwyższone ciśnienie tętnicze, zaburzenia profilu lipidowego. Szczególnie istotne są wysokie stężenie trójglicerydów i niski poziom „dobrego” cholesterolu HDL – oraz podwyższone stężenie glukozy na czczo.

Skąd bierze się otyłość metaboliczna?

Główną przyczyną otyłości metabolicznej jest styl życia. To nie geny, ale codzienne wybory żywieniowe i aktywność fizyczna decydują o rozwoju problemów.

Do najważniejszych czynników ryzyka należą[8]:

• dodatni bilans energetyczny – spożywanie większej ilości kalorii niż organizm jest w stanie spalić;
• dieta bogata w cukry proste – sacharoza i inne szybko wchłanialne węglowodany sprzyjają rozwojowi insulinooporności;
• siedzący tryb życia – brak regularnej aktywności fizycznej.

Czym grozi otyłość metaboliczna?

Choć otyłość metaboliczna nie daje widocznych objawów, jej konsekwencje mogą być bardzo poważne. Oto te najważniejsze[9].

Cukrzyca typu 2

Insulinooporność to prosta droga do rozwoju cukrzycy typu 2. Kiedy komórki stają się mniej wrażliwe na insulinę, trzustka musi produkować jej coraz więcej. Z czasem dochodzi do trwałego podwyższenia stężenia cukru we krwi.

Miażdżyca i choroby serca

U osób z otyłością metaboliczną miażdżyca rozwija się częściej, szybciej niż u osób z prawidłową masą ciała, i ma bardziej rozległy charakter. Zaburzenia profilu lipidowego sprzyjają odkładaniu się blaszek miażdżycowych w ścianach tętnic. To może prowadzić do choroby niedokrwiennej serca, zawału czy udaru mózgu.

Nadciśnienie tętnicze

Otyłość metaboliczna często współwystępuje z nadciśnieniem tętniczym. Kiedy dołączą się zaburzenia gospodarki węglowodanowej i lipidowej, mówimy o zespole metabolicznym – stanie znacznie zwiększającym ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.

Co robić przy otyłości metabolicznej?

Otyłość metaboliczna nie jest wyrokiem. Podstawą leczenia jest modyfikacja stylu życia – zmiana nawyków żywieniowych oraz wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej[10].

Warto ograniczyć spożycie cukrów prostych i produktów wysoko przetworzonych. Zadbaj, aby co najmniej 20% energii pochodziło z tłuszczów nienasyconych – olejów roślinnych, orzechów czy tłustych ryb morskich[11]. Ogranicz tłuszcze nasycone oraz cukier. Zwiększ spożycie warzyw, produktów pełnoziarnistych i nasion roślin strączkowych.

Jeśli masz podwyższony poziom cholesterolu, rozważ wzbogacenie diety o sterole roślinne. Te naturalne substancje obniżają poziom cholesterolu LDL o 7–12% w ciągu 2–3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5–3 g oraz prowadzeniu zdrowego stylu życia[12]. Znajdziesz je np. w miękkiej margarynie kubkowej Optima Cardio.

Pamiętaj też o regularnych badaniach kontrolnych. W sytuacji, gdy modyfikacja stylu życia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, lekarz może zalecić farmakoterapię. Jednak nawet niewielkie zmiany w codziennych nawykach mogą przynieść ogromną poprawę!

 

 

7 jesiennych aktywności, które wspierają serce

Powiedzmy to jasno: jesienna pogoda nie sprzyja aktywności. Kiedy dni stają się krótsze i chłodniejsze, słońce skrywa się za chmurami, a do tego pada deszcz i wieje wiatr… najlepiej zaszyć się pod kocem na kanapie z ciepłą herbatą i czekać do wiosny. Czy jednak na pewno? Niekoniecznie! Trzeba ruszać się bez względu na pogodę. Nie masz motywacji? Oto kilka pomysłów na aktywność, które napędzą Cię do działania!

Serce potrzebuje ruchu – niezależnie od pogody!

Czy wiesz, że Światowa Organizacja Zdrowia zaleca co najmniej 150 minut średnio intensywnej aktywności fizycznej każdego tygodnia[13]? Brzmi jak wyzwanie, ale jeżeli rozbijesz tę wartość na 7 dni, wychodzi raptem ok. 25 minut dziennie. To mniej niż trwa odcinek ulubionego serialu, a korzyści z ruchu są ogromne! Przede wszystkim obniżasz ryzyko rozwoju otyłości i wydłużasz swoje życie – wydatek energetyczny na poziomie ok. 1000 kcal tygodniowo obniża ryzyko przedwczesnej śmierci nawet o 47%[14]!

Dlatego niech nie zatrzymają Cię pogoda, zły nastrój czy krótki dzień. Zawsze można znaleźć taką formę aktywności, która spełni funkcję prozdrowotną, a przy okazji sprawi przyjemność. Nie wierzysz? Mamy kilka propozycji!

Te jesienne aktywności pokocha Twoje serce

Serce najbardziej „lubi” się z wysiłkiem dynamicznym, czyli treningiem cardio. To głównie ćwiczenia aerobowe o umiarkowanej intensywności – właśnie te zalecane przez WHO[15]. Jakie wybrać? Wcale nie musi to być aerobik czy zumba! Mamy kilka ciekawszych propozycji.

1.     Grzybobranie

Co powiesz na długi spacer po lesie w poszukiwaniu grzybów? Jeżeli lubisz jeść kurki czy prawdziwki – teraz jest najlepsza pora, aby wyruszyć na spacer do lasu. Szybko „wciągniesz się” w przeczesywanie kolejnych zagajników, a licznik kroków będzie bił rekordy. Żeby zebrać zdobycze, trzeba się będzie schylić, a to kolejna porcja wysiłku. Nawet się nie obejrzysz, kiedy minie kilka godzin, a Ty, poza koszykiem przysmaków, zyskasz zdrowie dzięki ruchowi.

2.     Prace w ogródku

Masz działkę lub ogródek? Jesień jest czasem, gdy trzeba przygotować rośliny na zimowe przymrozki. Na pewno znajdzie się co najmniej kilka rzeczy do zrobienia. Grabienie liści, uprzątnięcie zeschniętych i chorych części roślin, kopczykowanie krzewów i okrywanie ich agrowłókniną, ostatnie koszenie trawnika, nawiezienie roślin, wyczyszczenie oczka wodnego – wszystkie te obowiązki również możesz wpisać na listę jesiennych aktywności dobrych dla serca. Ta forma ruchu jest również wyjątkowo zdrowa!

3.     Jazda na rowerze

W słoneczny, jesienny dzień możesz śmiało wskoczyć na rower i pojeździć po okolicy. Wystarczy dobrze się ubrać (przyda się np. komin do osłonięcia ust i nosa) i pozytywne nastawienie. Jeżeli aura nie sprzyja, wybierz po prostu krótszą trasę. A gdy jest cieplej i nie zapowiada się na deszcz – może to dobry moment na przejechanie kilkunastu-kilkudziesięciu kilometrów?

4.     Nordic walking

Na spacer z kijkami niemal zawsze jest dobra pogoda. Szybki marsz rozgrzeje ciało i sprawi, że niska temperatura nie będzie straszna. Nordic walking to świetny sposób na wzmocnienie serca – sprawdzi się nawet jeżeli masz problemy ze stawami.

5.     Pływanie

Basen jako jesienna aktywność? To doskonałe rozwiązanie na brzydką pogodę! Pływanie angażuje całe ciało, świetnie wpływa na układ krążenia i przy tym jest bardzo łagodne dla stawów. Ciepła woda w krytej pływalni zrekompensuje Ci jesienną aurę, a regularne wizyty pozwolą utrzymać kondycję przez cały sezon. Wystarczy godzina w tygodniu, aby poczuć różnicę!

6.     Taniec

Taniec to fantastyczna forma treningu cardio, która przy okazji poprawia nastrój i pozwala spotkać się z innymi ludźmi. Możesz zapisać się na zajęcia w lokalnym domu kultury – salsa, bachata, a może tango? A jeżeli wolisz zostać w domu, po prostu włącz ulubioną muzykę i potańcz w swoim salonie. Nawet 20-30 minut energicznego ruchu w rytm muzyki to świetny sposób na zadbanie o serce!

7.     Spacery ze znajomymi

Jesień to idealny czas na spacery we dwoje lub w grupie znajomych. Wspólna aktywność motywuje do regularności, a przy okazji możesz nadrobić zaległości towarzyskie. Może umówcie się na cotygodniowe spotkania? Rozmowa sprawi, że nawet nie zauważysz, jak szybko mija czas, a kilometr za kilometrem sam się „zaliczy”. Dodatkowy plus? Przebywanie z bliskimi to także doskonały sposób na poprawę nastroju i walkę z jesienną chandrą.

Aktywność jesienią to kwestia nawyku!

Jak widzisz, jesień wcale nie musi oznaczać końca aktywności fizycznej. Wręcz przeciwnie! To świetny czas, aby wypróbować nowe formy ruchu i znaleźć coś, co naprawdę sprawi Ci przyjemność. Znajdź swoją ulubioną formę ruchu i przekonaj się, że jesień też może być pełna energii.

 

 

[1] Pastusiak K., Pupek-Musialik D., Bogdański P., Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała — kontrowersje w diagnostyce, Varia Medica 2018, tom 2, nr 3, s. 187–191.

[2] https://www.mp.pl/nadwaga-i-otylosc/wytyczne/246952,-nadwaga-i-otylosc-u-doroslych

[3] Pastusiak K., Pupek-Musialik D., Bogdański P., Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała — kontrowersje w diagnostyce, Varia Medica 2018, tom 2, nr 3, s. 187–191.

[4] Bąk-Sosnowska, M., Białkowska, M., Bogdański, P., et al. (2022). Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2022 – stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości. Medycyna Praktyczna (wydanie specjalne), maj 2022, 1-87.

[5] Pastusiak K., Pupek-Musialik D., Bogdański P., Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała — kontrowersje w diagnostyce, Varia Medica 2018, tom 2, nr 3, s. 187–191.

[6] Pastusiak K., Pupek-Musialik D., Bogdański P., Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała — kontrowersje w diagnostyce, Varia Medica 2018, tom 2, nr 3, s. 187–191.

[7] https://www.mp.pl/nadwaga-i-otylosc/wytyczne/246952,-nadwaga-i-otylosc-u-doroslych

 

[8] Pastusiak K., Pupek-Musialik D., Bogdański P., Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała — kontrowersje w diagnostyce, Varia Medica 2018, tom 2, nr 3, s. 187–191.

[9] Pastusiak K., Pupek-Musialik D., Bogdański P., Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała — kontrowersje w diagnostyce, Varia Medica 2018, tom 2, nr 3, s. 187–191.

[10] https://www.mp.pl/nadwaga-i-otylosc/wytyczne/246952,-nadwaga-i-otylosc-u-doroslych

[11] https://www.who.int/news/item/17-07-2023-who-updates-guidelines-on-fats-and-carbohydrates

[12] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can

 

[13] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity

[14] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/sport/75837,aktywnosc-fizyczna-uosob-zdrowych

[15] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/aktualnosci/209964,serce-kocha-sport