Ostatnia niedziela września: Światowy Dzień Serca (infografika)

Światowy Dzień Serca, obchodzony corocznie w ostatnią niedzielę września, to ważna inicjatywa międzynarodowa mająca na celu podniesienie świadomości społecznej na temat chorób serca oraz związanych z nimi zagrożeń. Jest to najważniejsze wydarzenie w dziedzinie zdrowia serca, organizowane przez World Heart Federation (Światową Federację na Rzecz Serca) we współpracy z WHO (Światową Organizacją Zdrowia) oraz innymi organizacjami działającymi na rzecz zdrowia publicznego.

Choroby serca i układu krążenia są główną przyczyną zgonów na całym świecie. Co roku, zabijają około 18,6 miliona osób, co stanowi 31% wszystkich zgonów. Wiele z nich można by uniknąć, wprowadzając odpowiednie zmiany w stylu życia, takie jak zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie używek i kontrolowanie czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy otyłość.

Celem Światowego Dnia Serca jest uświadamianie społeczeństwu, jak ważne jest dbanie o zdrowie serca oraz jak wiele można zrobić, aby zapobiec chorobom serca i udarom mózgu. Kampanie w ramach tego dnia skupiają się na promowaniu zdrowego stylu życia, edukacji na temat czynników ryzyka oraz zachęcaniu do regularnych badań kontrolnych.

W ramach obchodów tego wyjątkowego dnia na całym świecie organizowane są różnorodne imprezy, takie jak marsze, biegi, konferencje, warsztaty, wykłady, a także akcje społeczne mające na celu szerzenie wiedzy na temat zdrowia serca. Wiele instytucji i organizacji udziela porad dotyczących zdrowia serca, oferuje bezpłatne badania profilaktyczne, jak również promuje aktywność fizyczną poprzez różnego rodzaju wydarzenia sportowe.

Zaczerpnij wiedzę od ekspertów OPTIMA i zadbaj o swoje zdrowie!

Światowy dzień serca

 

Cała infografika 428 x 2560px : kliknij >>>

 

Światowy Dzień Serca. Jak rozpoznać problemy kardiologiczne?

2022-09-27 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (19 głosów, średnio: 4,26)
Loading...

Światowy Dzień Serca

Czy wiesz, że choroby serca są każdego roku przyczyną ponad 18,6 mln zgonów na całym świecie? 29 września, jak co roku, obchodzimy Światowy Dzień Serca. To dobra okazja, aby wziąć pod lupę pracę swojego układu sercowo naczyniowego i upewnić się, że działa bez zarzutów. Zastanawiasz się, jak rozpoznać problemy kardiologiczne? Wyjaśniamy.
Optima Cardio Potas+

Chcesz zadbać o swoje serce? Badaj się regularnie

W pośpiechu codziennego życia i natłoku obowiązków regularne wizyty kontrolne w przychodni mogą się wydawać problematyczne. Nic jednak bardziej mylnego! Jeśli jesteś zdrowy, wystarczy, że chociaż raz do roku odwiedzisz swojego lekarza rodzinnego i wykonasz podstawowe badania. To ważne! Dzięki temu będzie można wychwycić niepokojące objawy na wczesnym etapie, a w efekcie zapobiec rozwojowi groźnych chorób cywilizacyjnych. Wówczas leczenie może się obyć nawet bez farmakoterapii, a poprzez zmianę trybu życia na zdrowszy.

Z myślą o sercu warto każdego roku wykonać:

  • morfologię krwi,
  • lipidogram,
  • pomiar stężenia glukozy, potasu, kinazy kreatynowej oraz ALAT i ASPAT,
  • ogólne badanie moczu.

Lekarz może również zalecić kontrolne wykonanie EKG czy echo serca. Wykona zapewne także pomiar ciśnienia tętniczego. Ten ostatni parametr warto mieć też pod kontrolą w domu – regularna samokontrola pomoże wykryć rozwijające się nadciśnienie. To istotne, ponieważ ta choroba rozwija się podstępnie i może przez lata nie dawać wyraźnych objawów[1]!

Masz problem z zapamiętaniem tego, że zbliża się czas corocznych badań kontrolnych? Możesz na przykład połączyć termin ich wykonania z ważną dla siebie datą. Może warto to zrobić w okolicach kolejnych urodzin – jako prezent dla samego siebie? Decyzja należy do Ciebie.

Jakie objawy mogą świadczyć o problemach kardiologicznych?

Równie ważne jak regularne badania jest samodzielna obserwacja swojego stanu zdrowia. O chorobach serca może świadczyć wiele symptomów. Wśród nich są również te nieoczywiste!

Kołatanie serca

Pomimo że Twoje serce każdej minuty pompuje do ciała ok. 5 litrów krwi i uderza ok. 70-80 razy na minutę, na co dzień nie uświadamiasz sobie tego. Kiedy jednak zaczynasz od czasu do czasu wyraźnie czuć jego bicie i wiąże się to z nieprzyjemnym doświadczeniem zmiennej częstotliwości lub intensywności skurczów, powinna Ci się zapalić lampka kontrolna.

Chociaż kołatanie serca nie zawsze świadczy o problemach z sercem, może być jednym z ich symptomów. Pojawia się m.in. przy chorobie niedokrwiennej serca, jego niewydolności czy zapaleniu osierdzia[2]. Może być także związane np. z niedoborem potasu lub magnezu we krwi. Jeśli dostrzegasz je u siebie od jakiegoś czasu – przebadaj się!

Sine zabarwienie skóry

Skóra na Twoich dłoniach, stopach albo ustach posiniała, a ten stan utrzymuje się cały czas? To najczęściej efekt zmniejszenia wysycenia tlenem hemoglobiny w krwi tętniczej. Taka sytuacja może wskazywać na poważne problemy zdrowotne, w tym na:

  • zaawansowaną niewydolność serca, a w szczególności lewej komory;
  • miażdżycę, zatory tętnicze i inne miejscowe zaburzenia układu tętniczego;
  • zakrzepicę.

Sinica może być też wywołana problemami z układem oddechowym. W każdym przypadku wymaga konsultacji z lekarzem.

Obrzęki kończyn

Puchną Ci kostki lub całe stopy? Masz wrażenie, że Twoje ciało jest ogólnie nabrzmiałe? To również może świadczyć o niewydolności serca czy niewydolności zastawek żylnych[3]. Dlatego jest to kolejny powód do tego, aby skontrolować swoje serce.

Zadyszka i duszności

Zmagasz się z coraz większą zadyszką, np. w trakcie lekkiego wysiłku, a nawet w stanie spoczynku? Jeżeli jest to objaw, który towarzyszy Ci coraz częściej, a nie zmagasz się z astmą oskrzelową i podobnymi schorzeniami, powodem może być niewłaściwa praca serca. Duszności pojawiają się bardzo często przy chorobie wieńcowej. Jeżeli są ostre i pojawiły się nagle, wraz z silnym bólem w klatce piersiowej – może to świadczyć o zawale serca[4].

Ból w klatce piersiowej

To kolejny symptom, który najczęściej wskazuje na różne problemy z sercem. Jakie dokładnie? Wiele zależy od charakteru dolegliwości. Przykładowo:

  • ból zamostkowy związany z wysiłkiem – np. taki, który daje wrażenie pieczenia, gniecenia czy ucisku może być związany z niedokrwieniem serca, czyli tzw. dławicą piersiową;
  • silny i nagły ból nie do zniesienia może świadczyć o zawale – wówczas należy natychmiast wezwać pogotowie[5].

Nawet jeśli doświadczasz lekkiego bólu w tym obszarze, skonsultuj się ze swoim lekarzem rodzinnym dla własnego bezpieczeństwa!

Zawroty głowy

Zawroty głowy mogą mieć różne podłoże – np. laryngologiczne czy neurologiczne. Mogą jednak również świadczyć o rozwoju chorób serca – przede wszystkim nadciśnienia tętniczego i związanych z nim miażdżycy czy cukrzycy[6].

Problemy z potencją

To symptom dotyczący przede wszystkim mężczyzn. Problemy z erekcją mogą być jednym z pierwszych znaków świadczących o rozwoju chorób sercowo-naczyniowych! Dlaczego? Powód jest prosty: wzwód pojawia się w wyniku napływu krwi do prącia. Jeżeli jej przepływ jest zaburzony, nie jest możliwe osiągnięcie takiego stanu[7].

Chrapanie i bezdech senny

Twoi bliscy narzekają, że głośno chrapiesz każdej nocy? Temu zjawisku może towarzyszyć bezdech senny, czyli czasowe spłycenie oddychania, a nawet okresy bezdechów. Jest częstą konsekwencją otyłości i towarzyszy nadciśnieniu tętniczemu czy miażdżycy. Nieleczone może spowodować np. chorobę niedokrwienną serca czy niewydolność tego organu[8].

Zmiany skórne

Na Twojej skórze zaczęły się pojawiać grudkowe zmiany o lekko żółtawym zabarwieniu? Najczęściej rozwijają się na powiekach i w ich okolicach, ale mogą się też rozwinąć w innych obszarach. To żółtaki, których obecność może świadczyć o hipercholesterolemii, czyli podwyższonym poziomie cholesterolu. Często towarzyszą miażdżycy, ale również chorobie wieńcowej serca[9].

Pamiętaj: ważnym elementem zapobiegania podwyższeniu poziomu cholesterolu jest zdrowo zbilansowana dieta. Taka, w której ogranicza się podaż tłuszczów zwierzęcych na rzecz roślinnych. Dobrą dla serca decyzją może być więc np. zamiana masła na margarynę zawierającą sterole roślinne. Te substancje przyczyniają się do redukcji poziomu cholesterolu frakcji LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[10]. Zawiera je np. Optima Cardio.

Myśląc o zdrowiu serca, warto również zwrócić uwagę na stan paznokci – a zwłaszcza na niewielkie, cienkie, podłużne plamki pojawiające się pod ich płytką. Mogą świadczyć o rozwoju zapalenia wsierdzia[11].

Palce dobosza

Twoje palce zaczęły przypominać pałeczki perkusisty, tzn. mają poszerzone końce, a paznokcie zniekształciły się i stały bardziej wypukłe? To może świadczyć m.in. o chorobach serca! Objaw pojawia się m.in. przy długo trwającym infekcyjnym zapaleniu wsierdzia, a także przy rozwoju poważnych chorób dużych naczyń, np. tętniaka aorty[12].

Pamiętaj: im wcześniej zareagujesz na niepokojące objawy, które mogą wskazywać na problemy z sercem, tym łatwiej będzie je pokonać. Zadbaj więc o siebie na co dzień i ciesz się dobrym zdrowiem oraz samopoczuciem!

 

 

[1] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[2] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/264158,kolatanie-serca

[3] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.23.

[4] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70470,dusznosc

[5] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175306,bol-w-klatce-piersiowej

[6] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105618,zawroty-glowy

[7] https://journals.viamedica.pl/seksuologia_polska/article/view/35036/32115

[8] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.16.

[9] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/88295,hipercholesterolemia

[10] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can

[11] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.13.

[12] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175416,palce-paleczkowate

Dieta na nadciśnienie tętnicze: jakie produkty warto włączyć do menu?

2022-09-27 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (4 głosów, średnio: 3,75)
Loading...

Dieta na nadciśnienie - dieta DASH pomaga obniżać ciśnienie bez leków oraz obniżać stężenie cholesterolu we krwi.

Nadciśnienie tętnicze to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych w XXI wieku. Sytuacja, w której ciśnienie krwi jest trwale podniesione powyżej 140.90 mm Hg, może powodować bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia – zwłaszcza gdy pozostaje nieleczone. Ważnym elementem, który wspiera w walce z tym schorzeniem, jest odpowiednia dieta. Co jeść przy nadciśnieniu? Wyjaśniamy.

Optima Cardio

Nadciśnienie a dieta: czy sposób żywienia ma wpływ na ciśnienie?

Sposób żywienia ma bardzo duży wpływ na zdrowie i samopoczucie. To, co jesz, może również sprzyjać utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi lub jego podwyższeniu. I to na kilka sposobów.

Po pierwsze – nieprawidłowa dieta może prowadzić do powstania nadwagi, a następnie otyłości. Zbyt duża masa ciała jest natomiast czynnikiem, który znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Istnieją badania, które wskazują, że nawet 2/3 przypadków zbyt wysokiego ciśnienia to jej efekt[1]. Dlatego zdrowa, dobrze zbilansowana dieta, która odpowiada zapotrzebowaniu energetycznemu organizmowi to jeden z elementów pozwalających obniżyć zagrożenie powstania nadciśnienia.

Po drugie – produkty, które spożywasz, zawierają określone składniki odżywcze. Mogą one wspierać utrzymanie prawidłowego ciśnienia lub też jego podwyższenie. Dlatego warto zwrócić baczną uwagę na to, co się je.

Jaka dieta na nadciśnienie jest najskuteczniejsza?

Zmagasz się z nadciśnieniem i chcesz wspomóc lekoterapię poprzez właściwą dietę? A może zależy Ci na profilaktyce podwyższonego ciśnienia? Jeśli tak, właściwie skomponowany jadłospis będzie jednym z fundamentów Twojego zdrowia.

Najbardziej rekomendowaną dietą dla osób z nadciśnieniem jest DASH. Ten skrót pochodzi od angielskiego określenia „Dietary Approaches to Stop Hypertension”, a więc badania przeprowadzonego przez amerykański National Heart, Lung and Blood Institute. W jego wyniku opracowano jadłospis, który sprzyja obniżeniu zbyt wysokiego ciśnienia krwi[2].

Dlaczego dieta DASH to najlepsze rozwiązanie przy nadciśnieniu?

Badania prowadzone nad dietą DASH udowodniły, że jest to jadłospis, który:

  • przynosi realne korzyści dla obniżenia ciśnienia krwi,
  • jest dobrze zrównoważony – dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych,
  • zawiera duże ilości błonnika pokarmowego, który wspiera prawidłowy przebieg procesów metabolicznych,
  • pomaga zmniejszyć masę ciała przy nadwadze lub otyłości oraz obniżyć poziom złego cholesterolu[3].

Ten jadłospis jest bardzo łatwy do wdrożenia – wystarczy przestrzegać kilku kluczowych zasad.

Dieta na nadciśnienie – co powinno się w niej znaleźć?

Najważniejszymi produktami, po które warto sięgnąć zgodnie z zasadami diety DASH są:

  • chude mięso (np. drób) oraz beztłuszczowy nabiał – są cennym źródłem białka oraz wapnia,
  • warzywa i owoce z małą zawartością sodu – powinno się ich spożywać 4-5 porcji dziennie; do tej grupy zaliczają się m.in. z warzyw: bakłażan, groszek zielony, fasola, cukinia, dynia, papryka, sałata, szczypiorek, szparagi, kapusta, kalarepa, por, bóg, brokuły, kapusta włoska, a z owoców ananasy, arbuzy, czereśnie, poziomki, truskawki, śliwki, brzoskwinie, kiwi, cytryny, porzeczki, grejpfruty, jabłka, maliny, jagody czy banany;
  • tłuszcze roślinne zamiast zwierzęcych – rekomendowane są np. margaryny zawierające sterole roślinne, które przyczyniają się do redukcji poziomu cholesterolu frakcji LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[4]. Znajdziesz je np. w margarynie Optima Cardio;
  • produkty pełnoziarniste – to doskonałe źródło błonnika, witamin i minerałów,
  • orzechy i migdały – są bogate w niezbędne kwasy tłuszczowe, jak również potas (bardzo istotnie wspierający utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi), magnez oraz błonnik pokarmowy.

Co wyeliminować z jadłospisu przy nadciśnieniu?

Równie ważne dla osób z nadciśnieniem jest ograniczenie lub zaprzestanie spożywania określonych składników. Chodzi przede wszystkim o:

  • sól kuchenną – zawiera ona duże ilości sodu, który wpływa na podwyższenie ciśnienia krwi;
  • alkohol,
  • produkty z dużą zawartością cukru,
  • czerwone mięso oraz tłuszcze zwierzęce,
  • produkty smażone, zwłaszcza w głębokim tłuszczu,
  • żywność wysoko przetworzoną, a w szczególności fast foody.

Przy nadciśnieniu zalecane jest także zaprzestanie palenia tytoniu i zwiększenie aktywności ruchowej. Wszystkie te elementy sprzyjają utrzymaniu dobrej kondycji i samopoczucia oraz walce o dobre ciśnienie. Sprawdź!

 

 

 

[1] https://podyplomie.pl/kardiologia/14945,nadcisnienie-tetnicze-u-osob-otylych

[2] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/dietaiwysilek/60147,dieta-dash

[3] J.w.

[4] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can

Nieoczywiste objawy zawału serca – jak rozpoznać (infografika)

Cichy zawał serca to zawał, który występuje bez typowych objawów bólowych, a przez to często jest trudny do rozpoznania. W niektórych przypadkach może nie być nawet związany z wyraźnymi dolegliwościami, co sprawia, że osoby dotknięte tym zjawiskiem nie zdają sobie sprawy z powagi sytuacji. Pomimo braku klasycznych objawów, takich jak ból w klatce piersiowej, cichy zawał może prowadzić do trwałego uszkodzenia mięśnia serca.

Nudności są jednym z objawów cichego zawału. Mogą występować niezależnie od posiłków i być związane z ogólnym złym samopoczuciem. Zmęczenie oraz apatia również mogą sygnalizować problem z sercem. Osoby doświadczające cichego zawału często czują się wyczerpane, nie mają energii i zainteresowania codziennymi czynnościami.

Innym objawem cichego zawału jest uczucie lęku bez przyczyny. Pojawia się niepokój i niepewność, które są trudne do związania z konkretnym wydarzeniem czy sytuacją. Spadek ciśnienia krwi może także wystąpić podczas cichego zawału, co prowadzi do uczucia osłabienia, zawrotów głowy i braku równowagi.

Innym objawem cichego zawału jest uczucie lęku bez przyczyny. Pojawia się niepokój i niepewność, które są trudne do związania z konkretnym wydarzeniem czy sytuacją. Spadek ciśnienia krwi może także wystąpić podczas cichego zawału, co prowadzi do uczucia osłabienia, zawrotów głowy i braku równowagi.

Osłabienie oraz dreszcze również mogą sygnalizować cichy zawał. Osoba doświadczająca tych objawów może odczuwać chłód, drżenie oraz brak sił, a nawet trudności z utrzymaniem równowagi podczas chodzenia.

Jeśli doświadczasz powyższych objawów, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, gdyż cichy zawał serca może prowadzić do poważnych powikłań i trwałego uszkodzenia mięśnia serca. Wczesne wykrycie i leczenie może znacząco zmniejszyć ryzyko dalszych problemów zdrowotnych.

Zaczerpnij wiedzę od ekspertów OPTIMA i zadbaj o swoje zdrowie!

 

 

Nieoczywiste objawy zawału serca

 

Cała infografika 428 x 2560px : kliknij >>>

 

Profilaktyka nadciśnienia tętniczego – zalecenia żywieniowe (infografika)

Zdrowa dieta jest kluczowym elementem w profilaktyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego. Stosowanie się do odpowiednich zaleceń żywieniowych może przyczynić się do obniżenia ciśnienia krwi oraz poprawy ogólnego stanu zdrowia. Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek żywieniowych dla osób z nadciśnieniem tętniczym.

  1. Zwiększenie spożycia warzyw i owoców: Warzywa i owoce są bogate w błonnik, witaminy, minerały oraz przeciwutleniacze, które mają korzystny wpływ na ciśnienie krwi. Zaleca się spożywanie co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie.
  2. Ograniczenie soli: Nadmierne spożycie soli może prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi. Dlatego ważne jest, aby ograniczyć jej ilość w diecie, stosując się do zalecanego dziennego spożycia wynoszącego nie więcej niż 5-6 gramów.
  3. Zwiększenie spożycia pełnoziarnistych produktów zbożowych: Pełnoziarniste produkty zbożowe, takie jak chleb razowy, kasze, płatki owsiane czy brązowy ryż, są bogate w błonnik, który pomaga obniżyć ciśnienie krwi.
  4. Ograniczenie spożycia produktów pochodzenia zwierzęcego: Tłuste mięso, nabiał oraz jajka zawierają nasycone kwasy tłuszczowe, które mogą wpływać negatywnie na ciśnienie krwi. Zaleca się ograniczenie ich spożycia oraz wybieranie chudszych wariantów.
  5. Zwiększenie spożycia ryb i olejów roślinnych: Ryby, zwłaszcza tłuste, są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, które mają korzystny wpływ na zdrowie serca. Z kolei oleje roślinne, takie jak oliwa z oliwek czy olej rzepakowy, są bogate w zdrowe tłuszcze, które również pomagają obniżyć ciśnienie krwi.
  6. Ograniczenie alkoholu: Nadużywanie alkoholu może prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi oraz innych problemów zdrowotnych.

    Zaczerpnij wiedzę od ekspertów OPTIMA i zadbaj o swoje zdrowie!

Profilaktyka nadciśnienia tętniczego

 

 

 

Cała infografika 428 x 2560px : kliknij >>>

 

Wakacyjne menu: jakie owoce i warzywa warto jeść latem?

05-07-27 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (1 głosów, średnio: 3,00)
Loading...

Lato to ulubiona pora roku wielu osób. Nie ma się czemu dziwić: długie, słoneczne dni i wysoka temperatura sprzyjają spędzaniu czasu na świeżym powietrzu i aktywności. Wakacyjne miesiące to również doskonały sezon na owoce i warzywa. Zastanawiasz się, po jakie sięgać w tym okresie? Oto kilka wskazówek, o których warto pamiętać na co dzień.
Optima Cardio

Warzywa i owoce sezonowe – zawsze najlepszy wybór

Jedzenie warzyw i owoców samo w sobie jest niezwykle ważne – zgodnie z piramidą zdrowego żywienia i aktywności fizycznej powinny one stanowić co najmniej połowę spożywanych pokarmów[1]. Są one źródłem szerokiej gamy witamin, substancji mineralnych, a także błonnika i innych składników ważnych dla prawidłowej pracy organizmu.

Jednak samo włączenie ich do jadłospisu to nie wszystko. Warto zwrócić szczególną uwagę na sezonowość produktów. Chodzi więc o to, by wybierać takie warzywa i owoce, które wzrastają o danej porze roku. To ważne, ponieważ produkty sezonowe:

  • osiągają dojrzałość w naturalnych warunkach, co może się przełożyć na to, jak wiele cennych substancji będą zawierały;
  • nie muszą być poddawane zabiegom przedłużającym ich trwałość – są więc produkowane w duchu zrównoważonego rozwoju, a przede wszystkim nie mają w sobie tak dużo przysłowiowej chemii;
  • nie muszą przemierzyć tysięcy kilometrów, aby dotrzeć na Twój stół, pochodzą zazwyczaj od lokalnych producentów – oznacza to znacznie mniejszy ślad węglowy, ale i, ponownie, brak konieczności zabezpieczenia ich przed zepsuciem. Mogłoby do niego dojść, gdyby produkty spędziły tygodnie zamknięte w kontenerach;
  • są zazwyczaj tańsze niż produkty egzotyczne, sprowadzane z odległych zakątków świata – to zatem również dobry wybór dla Twojej kieszeni.

Jakie warzywa i owoce wybierać latem?

Lato to najlepsza pora roku dla miłośników owoców i warzyw. To właśnie wtedy przypada okres zbiorów wielu smacznych i zdrowych darów natury. Na co się zatem zdecydować?

Warzywa idealne na lato to…

Wśród warzyw, na które sezon przypada na lato, należy wymienić takie produkty jak:

  • bób – warzywo strączkowe, które pojawia się już wczesnym latem. Bogate źródło białka roślinnego, ale także potasu, wapnia, żelaza, fosforu czy magnezu, a także witamin: A, C czy tych z grupy B. Idealny solo, po ugotowaniu, lub np. jako dodatek do sałatek;
  • fasolka szparagowa – kolejny strączek. Bogate źródło błonnika pokarmowego, a także witamin: C oraz A, związków mineralnych, w tym potasu, magnezu czy wapnia;
  • cukinia – w jej miąższu znajdują się m.in. witaminy z grupy B, a także K, C oraz A; jest też bogatym źródłem potasu, magnezu czy żelaza, a przy tym ma mało kalorii i jest lekkostrawna. Doskonała przede wszystkim w postaci upieczonej oraz smażonej czy gotowanej na parze;
  • kalarepa – warzywo spokrewnione m.in. z kapustą i kalafiorem, świetne źródło błonnika, ale także witaminy C oraz z grupy B; to także znakomite źródło miedzi, wapnia, potasu, żelaza oraz magnezu. Sprawdza się jako zdrowa przekąska lub chrupiący element sałatki. Uwaga! Jadalne są również jej liście!
  • warzywa liściowe – np. szpinak, rukola, roszponka czy pietruszka naciowa: fenomenalne źródło witaminy C, jak również wapnia, fosforu i potasu;
  • pomidory – rewelacyjne źródło błonnika, witamin C, E oraz beta karotenu i potasu; zawierają również likopen, który wspiera profilaktykę antynowotworową.

Wśród owoców sezonowych, po które warto sięgnąć latem, znajdują się:

  • owoce jagodowe: truskawki, poziomki, maliny, jeżyny oraz jagody – stanowią bogate źródło witamin C, A czy PP oraz błonnika, a także potasu, wapnia, magnezu, żelaza czy fosforu;
  • czereśnie – z dużą zawartością potasu, ale bogate także w żelazo, wapń i fosfor, a także witaminę C;
  • agrest – bogaty w potas, a także witaminy: C, A oraz z grupy B;
  • czerwone porzeczki – to źródło witaminy C, K1, tych z grupy B, a także wapnia, żelaza, magnezu, potasu czy cynku;
  • śliwki – bogate w witaminy C, E oraz z grupy B, a także K, a także potas.

Zdrowo zbilansowana dieta latem: nie tylko warzywa i owoce

Sezonowe warzywa i owoce najlepiej spożywać w postaci nieprzetworzonej – wówczas dostarczą największą ilość cennych składników. Pamiętaj również o innych zasadach zdrowego żywienia, które są ważne przez cały rok. Istotne jest, aby:

  • ograniczyć spożycie czerwonego mięsa oraz tłuszczu zwierzęcego – można np. zastąpić masło margaryną funkcjonalną bogatą w sterole roślinne, np. Optima Cardio. Te substancje przyczyniają się do redukcji poziomu cholesterolu frakcji LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[2];
  • wyeliminować z diety fast foody i ograniczyć spożycie cukru,
  • postawić na pełnoziarniste produkty zbożowe.

Latem szczególnie ważne jest też zadbanie o prawidłowe nawodnienie – upewnij się, że masz pod ręką butelkę wody, zwłaszcza w upalne dni, które spędzasz w pełnym słońcu. To wszystko pozwoli Ci zachować doskonałe zdrowie oraz samopoczucie. Smacznego!

[1] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/piramida-zdrowego-zywienia-i-aktywnosci-fizycznej-dla-osob-doroslych-2/

[2] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can

Letnia aktywność fizyczna: co może trenować sercowiec?

2022-06-15 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (3 głosów, średnio: 3,33)
Loading...

Letnia aktywność fizyczna: co może trenować sercowiec?

Wiele osób zmagających się z chorobami serca lub po przebytym zawale rezygnuje z aktywności fizycznej. Niepotrzebnie, ponieważ odpowiednio dobrany trening – także ten realizowany w okresie letnim – jest niezwykle korzystny dla mięśnia sercowego. Dowiedz się, co i jak ćwiczyć latem, aby wzmocnić serce i nie narazić się na problemy zdrowotne.

Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności trwająca co najmniej 150 minut tygodniowo jest zalecana każdemu – także osobom z problemami sercowo-naczyniowymi[1]. Jeżeli więc należysz do tej grupy, wcale nie musisz stronić od ćwiczeń. Kluczowy jest jednak dobór odpowiedniej formy aktywności.

Wpływ wysiłku fizycznego na ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego

Okazuje się, że aktywność fizyczna przyczynia się do obniżenia ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego m.in. poprzez:

  • modyfikację czynników ryzyka choroby wieńcowej (m.in. redukcję masy ciała, obniżenie poziomu cholesterolu LDL i cholesterolu całkowitego);
  • poprawę funkcji układu sercowo-naczyniowego[2].

Aby jednak trening był bezpieczny, koniecznością jest dostosowanie typu aktywności. Warto wziąć pod uwagę przede wszystkim rodzaj występującej choroby, a także aktualny stan zdrowia czy nawet stopień wytrenowania.

Co ćwiczyć latem?

Ogólne zalecenia dotyczące aktywności fizycznej – w zależności od pory roku – nie zmieniają się. I tak:

  • osobom po przebytym zawale serca, ze stabilną chorobą wieńcową – zaleca się trening aerobowy trwający ok. 30 minut dziennie; nie są natomiast zalecane sporty siłowe i wytrzymałościowe[3];
  • osobom z niewydolnością serca – rekomenduje się ćwiczenia dynamiczne i wytrzymałościowe, lekkie oporowe (z małym obciążeniem, ale większą liczbą powtórzeń); należy natomiast unikać ćwiczeń izometrycznych (typu kulturystycznych);[4]
  • osobom należącym do grupy dużego ryzyka klinicznego zaleca się indywidualnie dopasowany trening[5].

Świetnie sprawdzają się wszelkiego rodzaju aktywności na świeżym powietrzu. Energiczne spacerowanie, piesze wędrówki, jazda na rowerze czy nordic walking są bezpieczne dla każdego. Jeśli nie istnieją przeciwwskazania, możesz uprawiać nawet jogging. Warto także wykorzystać słoneczne dni, aby popływać w basenie zewnętrznym.

Trenujesz latem? Pamiętaj o tych zasadach

Jeżeli chcesz, aby letni trening był dla ciebie w pełni bezpieczny, musisz pamiętać o kilku istotnych zasadach. Jeśli się do nich zastosujesz, ryzyko komplikacji zdrowotnych ograniczysz do minimum.

Wstrzymaj się z aktywnością w południe

Jeżeli na zewnątrz panuje wysoka temperatura, bezwzględnie zrezygnuj z aktywności fizycznej między 10:00 a 15:00[6]. Właśnie wtedy słońce świeci najbardziej intensywnie, co naraża cię nie tylko na przegrzanie, ale i poważniejsze skutki zdrowotne.

W takie dni trening warto wykonać wcześnie rano lub dopiero wieczorem – wtedy, gdy powietrze delikatnie się ochłodzi.

Miej pod ręką wodę

Aktywność fizyczna latem powoduje wzmożoną potliwość. Nawet jeśli nie ma upału, tracisz znacznie więcej płynów niż podczas zimowego treningu. Aby więc nie dopuścić do odwodnienia, miej pod ręką wodę lub elektrolity. Dzięki temu szybko uzupełnisz ubytki płynów, nie narażając się na konsekwencje zdrowotne.

Odpuść, jeśli źle się czujesz

Jeżeli podczas treningu poczujesz się gorzej, przerwij ćwiczenia. Osłabienie, zawroty głowy czy nagłe zmęczenie – to sygnały, których nie możesz zlekceważyć.

Pamiętaj! Nawet zdrowy organizm, wystawiony na działanie wysokich temperatur, staje się słabszy. Jeżeli więc chcesz mieć pewność, że realizowany przez ciebie trening nie zadziała na szkodę sercu, unikaj ćwiczeń w upalne dni. Lepiej odpuścić i wrócić do ćwiczeń kolejnego dnia niż narażać swoje zdrowie.

 

[1] https://pulsmedycyny.pl/aktywnosc-fizyczna-osob-z-problemami-kardiologicznymi-wytyczne-esc-1003136

[2] https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/view/54958/44262

[3] https://pulsmedycyny.pl/aktywnosc-fizyczna-osob-z-problemami-kardiologicznymi-wytyczne-esc-1003136

[4] Trening fizyczny w niewydolności serca; Październik 2009, Tom 8 Nr 10; Kardiologia po Dyplomie

[5] https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/view/54958/44262

[6] https://www.termedia.pl/mz/Upal-to-alarm-dla-osob-cierpiacych-na-choroby-ukladu-krazenia,30990.html

Upały a serce: jak dbać o siebie latem?

2022-06-15 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (2 głosów, średnio: 4,00)
Loading...

Upały a serce: jak dbać o siebie latem?


Wysoka temperatura powietrza, choć bywa bardzo przyjemna, dla niektórych może stanowić poważne zagrożenie. Mowa o osobach, które zmagają się z chorobami układu sercowo-naczyniowego. I ty należysz do tej grupy? Dowiedz się, jak zadbać o swoje serce podczas upałów.

Chociaż wiele osób nie wyobraża sobie lata bez zażywania kąpieli słonecznych, upał nie sprzyja każdemu. Szczególną troską należy objąć seniorów oraz borykających się z układem krążenia. Koniecznością jest zatem baczne przyglądanie się reakcji organizmu na wysoką temperaturę. Pozwoli to uniknąć poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Optima Cardio

Upały nadmiernym obciążeniem organizmu?

Czy wiesz, że temperatura powietrza utrzymująca się na poziomie 23-25oC jest dobrze tolerowana przez organizm[1]? Gdy osiąga znacznie wyższy poziom, podejmowane są wysiłki pozwalające na utrzymanie optymalnej temperatury ciała. Przez człowieka jest to odczuwane w postaci:

  • przyspieszonej akcji serca,
  • wzmożonej potliwości.

O ile dla zdrowego człowieka nie stanowi to poważnego zagrożenia, o tyle u osób zmagających się z niewydolnością serca, miażdżycą, nadciśnieniem tętniczym czy po przebytym zawale serca pojawia się ogromne ryzyko.

Przebywanie na dworze podczas upałów może doprowadzić do:

  • niedokrwienia serca, np. u osób z niewydolnością serca,
  • niedotlenienia mózgu, np. u osób z nadciśnieniem tętniczym.

Konsekwencje przebywania na dworze podczas upałów mogą być więc poważne. Nie należy tego lekceważyć, lecz wystrzegać się ekspozycji organizmu na podwyższone temperatury.

Jak przetrwać upały? Wskazówki

Aby przetrwać okres upałów, warto zastosować się do kilku poniższych zasad.

Pij dużo

Wzmożone pocenie się odpowiada za utratę nie tylko wody, ale i elektrolitów. Warto zatem pić dużo wody – najlepiej mineralnej, która pomoże pokryć zapotrzebowanie na najważniejsze pierwiastki. Takie niezbędne minimum to ok. 2-3 l dziennie[2]. Możesz sięgnąć także po elektrolity do picia dostępne w aptece.

Pamiętaj! Płyny należy dostarczać systematycznie. Dlatego zaleca się wypijanie wody częściej, ale mniejszymi porcjami.

Unikaj aktywności fizycznej

Nawet jeśli prowadzisz aktywny tryb życia, na czas upałów warto zrezygnować z treningów. Powód jest prosty – ćwicząc w okresie upałów, narażasz swoje serce na jeszcze większy wysiłek.

Warto przy tym podkreślić, że do aktywności zalicza się również wszelkiego rodzaju prace domowe, np. w ogródku. Z nimi również trzeba wstrzymać się do wieczora – wtedy, gdy temperatura powietrza odrobinę spadnie.

Zadbaj o prawidłową dietę

W upalne dni możesz mieć zmniejszony apetyt – to normalne. Nie rezygnuj jednak z jedzenia, ponieważ głód może cię jeszcze bardziej osłabić.

W okresie upałów zmień swoją dietę na lekkostrawną. Wystrzegaj się smażonych dań. Zrezygnuj z gorących posiłków – zastąp je np. warzywnymi chłodnikami.

Unikaj spacerów w szczytowych godzinach

Między 10:00 a 15:00 słońce świeci najbardziej intensywnie. Jeżeli zmagasz się z chorobami serca lub innymi schorzeniami układu krążenia, wystrzegaj się spacerów właśnie w tym okresie. O ile to możliwe, z wyjściem na zewnątrz wstrzymaj się do godzin wieczornych, a pilne sprawy załatw z samego rana.

Pamiętaj! Jeżeli już musisz wyjść z domu w „godzinach słonecznego szczytu”, koniecznie nałóż nakrycie głowy. W ten sposób choć trochę uchronisz się przed działaniem promieni słonecznych. Weź ze sobą również butelkę wody, aby uzupełnić niezbędne płyny.

Unikaj klimatyzowanych pomieszczeń

Wydaje ci się, że chłód zapewniany przez klimatyzację pomoże przetrwać upały? Nie daj się zwieść pozorom – jeżeli temperatura w pomieszczeniu będzie dużo niższa niż na zewnątrz, możesz narazić się na kłopoty zdrowotne. Zbyt duża różnica temperatur może doprowadzić nawet do szoku termicznego – ryzyko zwiększa się u osób z chorobami układu krążenia. Skutkiem tego mogą być zaburzenia rytmu serca.

Źle się czujesz podczas upałów? Nie lekceważ żadnych sygnałów

Nawet zdrowy człowiek może odczuwać dyskomfort podczas upalnych dni. Jeżeli zmagasz się z chorobami serca, nie należy lekceważyć nawet najdrobniejszego sygnału dawanego przez organizm.

Jeśli:

  • masz zawroty głowy,
  • dochodzi do nagłego spadku ciśnienia,
  • dochodzi do gwałtownego wzrostu ciśnienia,
  • odczuwasz duszności,
  • zdarzyło ci się zasłabnąć,

niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem i poinformuj go o swoich chorobach przewlekłych. Dzięki temu będziesz mieć pewność, że zostanie ci udzielona szybka pomoc.

 

[1] https://pulsmedycyny.pl/upaly-kontra-zaburzenia-krazenia-887136

[2]https://pulsmedycyny.pl/upaly-kontra-zaburzenia-krazenia-887136

 

Dieta po zawale – dobre praktyki żywieniowe (infografika)

Dieta po zawale serca jest niezwykle istotna w procesie rekonwalescencji oraz w celu zapobiegania kolejnym zdarzeniom sercowo-naczyniowym. Warto zwrócić szczególną uwagę na produkty, których należy unikać, aby wspierać zdrowie serca i utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi.

  1. Słone produkty: Nadmiar soli w diecie może prowadzić do podwyższonego ciśnienia krwi oraz obciążać serce. Unikaj solenia potraw oraz spożywania produktów o wysokiej zawartości sodu, takich jak przetwory, chipsy, czy fast food.
  2. Słodycze i cukier: Nadmierne spożycie cukru może prowadzić do otyłości, insulinooporności oraz cukrzycy, które zwiększają ryzyko chorób serca. Stosuj umiar w spożywaniu słodyczy oraz wybieraj produkty z naturalnymi słodzikami, takimi jak miód czy syrop klonowy.
  3. Niskiej jakości wyroby cukiernicze: Unikaj ciastek, batonów oraz innych wyrobów cukierniczych, które często zawierają duże ilości tłuszczy nasyconych, sztucznych dodatków i konserwantów.
  4. Czerwone mięso: W diecie po zawale warto ograniczyć spożycie czerwonego mięsa, które może zawierać dużo nasyconych kwasów tłuszczowych. Wybieraj chude mięso drobiowe, ryby oraz roślinne źródła białka, takie jak strączkowe czy orzechy.
  5. Tłusty nabiał: Ogranicz spożycie tłustego mleka, śmietany czy serów. Wybieraj produkty niskotłuszczowe lub roślinne alternatywy, takie jak mleko sojowe czy migdałowe.
  6. Smażone dania: Smażenie w głębokim tłuszczu może prowadzić do powstawania niezdrowych tłuszczy trans, które negatywnie wpływają na zdrowie serca. Zamiast smażenia, postaw na gotowanie na parze, pieczenie, duszenie czy grillowanie.

Pamiętaj, że zdrowa dieta po zawale to nie tylko unikanie niezdrowych produktów, ale także dbanie o odpowiednią ilość błonnika, witamin, minerałów oraz zdrowych tłuszczy w codziennym menu. Konsultuj się z lekarzem lub dietetykiem w celu opracowania indywidualnego planu żywieniowego.

Dieta po zawale

Zaczerpnij wiedzę od ekspertów OPTIMA i zadbaj o swoje zdrowie!

 

 

Cała infografika 428 x 2560px : kliknij >>>

 

Jak dbać o serce latem (infografika)

 

Latem, w czasie upałów, nasze serce może być narażone na dodatkowe obciążenia. Ważne jest, aby dbać o zdrowie serca w tym okresie, stosując się do kilku prostych zasad:

  1. Zadbaj o nawodnienie: Wysokie temperatury sprawiają, że nasze ciało traci więcej wody niż zwykle. Aby utrzymać prawidłowe funkcjonowanie serca, ważne jest, aby regularnie uzupełniać płyny. Pij co najmniej 2 litry wody dziennie i unikaj napojów zawierających kofeinę oraz alkoholu, które mogą prowadzić do odwodnienia.
  2. Dostarczaj elektrolity: Upały mogą prowadzić do utraty elektrolitów, takich jak sód, potas i magnez, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania serca. Spożywaj produkty bogate w te składniki, takie jak banany, pomidory, awokado czy orzechy.
  3. Jedz lekkostrawnie: Latem warto postawić na lekkie, świeże potrawy, które nie obciążają układu pokarmowego. Wybieraj sałatki, warzywa, owoce, chude mięso oraz ryby.
  4. Zrezygnuj z wysiłku fizycznego: Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego, szczególnie w godzinach największego upału. Zamiast tego, wybieraj łagodne formy aktywności, takie jak spacer, joga czy pływanie.
  5. Pamiętaj o okryciu głowy: Noszenie kapelusza czy chustki na głowie chroni przed szkodliwym działaniem słońca i pomaga regulować temperaturę ciała, co pośrednio wpływa na pracę serca.
  6. Używaj okularów przeciwsłonecznych: Ochrona oczu przed promieniowaniem UV może pomóc uniknąć podrażnień i zmęczenia, które również obciążają układ krążenia.
  7. Stosuj krem przeciwsłoneczny: Ochrona skóry przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym jest ważna dla ogólnego zdrowia. Kremy z wysokim filtrem UV chronią skórę przed oparzeniami, które mogą prowadzić do przegrzewania organizmu i obciążać serce.

Dbając o te aspekty w trakcie letnich miesięcy, można skutecznie chronić serce przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i cieszyć się zdrowiem przez cały rok.

Serce na wakacjach

Zaczerpnij wiedzę od ekspertów OPTIMA i zadbaj o swoje zdrowie!

 

 

Cała infografika 428 x 2560px : kliknij >>>

 

Profilaktyka sercowo-naczyniowa: Tydzień dla Serca 2022 (infografika)

Jak zapobiegać chorobom układu sercowo-naczyniowego: kluczowe zmiany w stylu życia?

Choroby układu sercowo-naczyniowego są jednymi z głównych przyczyn zgonów na świecie. Istnieją jednak skuteczne metody profilaktyki, które każdy może wdrożyć, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia tych schorzeń.

Modyfikacja nawyków żywieniowych jest kluczowym elementem w zapobieganiu chorobom serca. Zwiększenie spożycia nienasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak te znajdujące się w rybach, olejach roślinnych czy orzechach, wpływa pozytywnie na poziom cholesterolu we krwi. Warto również włączyć do diety sterole roślinne, które hamują wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego.

Oprócz tego, zaleca się zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego, np. poprzez jedzenie więcej owoców, warzyw i pełnoziarnistych produktów. Błonnik pomaga obniżać poziom cholesterolu, reguluje pracę jelit i wspiera utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Ograniczenie spożycia kwasów tłuszczowych nasyconych, obecnych głównie w tłustych mięsach, nabiale i słodyczach, oraz redukcja spożycia tłuszczów trans, obecnych w margarynach czy przekąskach, są kolejnymi ważnymi krokami.

Na koniec, zwiększenie aktywności fizycznej stanowi istotny aspekt profilaktyki. Regularne ćwiczenia, takie jak spacerowanie, bieganie czy jazda na rowerze, wspomagają pracę serca, obniżają ciśnienie krwi oraz redukują ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Warto dążyć do codziennej aktywności fizycznej trwającej co najmniej 30 minut.

Zaczerpnij wiedzę od ekspertów OPTIMA i zadbaj o swoje zdrowie!

Z miłości do serca

 

 

Cała infografika 428 x 2560px : kliknij >>>

 

Nadciśnienie tętnicze u młodych osób: przyczyny i profilaktyka

2022-04-06 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (6 głosów, średnio: 4,50)
Loading...
Nadciśnienie tętnicze u młodych osób: przyczyny i profilaktyka

Chociaż nadciśnienie tętnicze jest kojarzone głównie z osobami starszymi, coraz częściej problem występuje u młodych dorosłych. Zlekceważone może dawać nieprzyjemne objawy, a także skutkować postępem choroby. Warto więc poznać przyczyny takiego stanu i – o ile to możliwe – podjąć działania profilaktyczne.

Nadciśnienie tętnicze u młodych osób określa się mianem zaburzenia hemodynamicznego. Jego cechą charakterystyczną we wczesnej fazie jest duża pojemność wyrzutowa i prawidłowy opór obwodowy[1]. Powszechnie uważa się, że występowanie tego schorzenia w młodym wieku ma związek z tzw. nadciśnieniem wtórnym.
Optima Cardio

Nadciśnienie tętnicze w młodym wieku – skąd się bierze?

Istnieje wiele powodów, dla których może dojść do rozwoju nadciśnienia tętniczego u młodych dorosłych.

Predyspozycje genetyczne

Rodzinne obciążenie nadciśnieniem tętniczym zwiększa ryzyko jego wystąpienia u innych członków rodziny. Jeśli więc któryś z rodziców zmaga się z tym schorzeniem, istnieje duże prawdopodobieństwo, że taka sama sytuacja spotka potomka.

Niska urodzeniowa masa ciała

Wyniki badań populacyjnych wskazują na zależność między niską masą urodzeniową a zwiększoną zapadalnością na choroby układu sercowo-naczyniowego w dorosłym życiu.

Nadwaga / otyłość

Otyłość zwiększa ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, a jednym z mechanizmów łączących jest zwiększone wchłanianie zwrotne sodu w cewkach nerkowych. Prowadzi to do dodatniego bilansu sodowego w organizmie[2].

Stres

Sytuacje stresowe prowadzą do wzrostu ciśnienia tętniczego, więc związek między nadciśnieniem tętniczym a stanem emocjonalnym jest znany. Uważa się, że ma w tym swój udział zwiększona aktywacja układu współczulnego.

Badania wykazały, że narażenie na stres w miejscu pracy zwiększa ryzyko rozwoju nadciśnienia[3]. Biorąc pod uwagę fakt, że młode osoby są obciążone nadmiarem obowiązków zawodowych, może być to jedną z głównych przyczyn nadciśnienia tętniczego.

Czy nadciśnieniu tętniczemu u młodych można zapobiec?

Nawet obciążenie rodzinne nie oznacza, że osoba młoda będzie zmagać się z nadciśnieniem tętniczym. Z tego powodu warto – jak najwcześniej – wprowadzić działania prewencyjne, które zmniejszą ryzyko wystąpienia tego problemu.

Prawidłowy sposób odżywiania

Prawidłowa dieta ma podwójne działanie. Z jednej strony pomoże uniknąć nadwagi lub otyłości. Z drugiej strony przyczyni się do ograniczenia spożycia soli.

Dlaczego zmniejszenie podaży soli w diecie jest kluczowe? Okazuje się, że ograniczenie jej spożycia do 5-6 g dziennie pomaga obniżyć ciśnienie skurczowe o 1-2 mm Hg u osób bez nadciśnienia oraz o 4-5 mm Hg u osób z nadciśnieniem tętniczym[4].

W diecie nie powinno być miejsca na napoje energetyczne. Zawarta w nich kofeina przyczynia się do wzrostu ciśnienia tętniczego we krwi, a także odpowiada za zwiększenie aktywności układu renina-angiotensyna-aldosteron[5].

Prowadzenie mniej stresującego trybu życia

Chociaż stres może działać motywująco, przedłużający się w czasie nie wpływa korzystnie na zdrowie. Warto zatem dążyć do zminimalizowania narażania się na stres w pracy. Dobrym pomysłem jest stosowanie technik relaksacyjnych oraz całkowite odcięcie się od obowiązków zawodowych po powrocie do domu.

Zwiększenie aktywności fizycznej

Utrzymanie optymalnej aktywności fizycznej jest jednym z elementów zdrowego trybu życia. Pomaga więc zmniejszyć ryzyko wystąpienia nadciśnienia w młodym wieku.

Powszechnie uważa się, że systematyczny trening pomaga w normalizowaniu ciśnienia krwi[6].

Prawdopodobieństwo nadciśnienia tętniczego u osób młodych zawsze istnieje – niezależnie od tego, czy należysz do grupy ryzyka. Możesz jednak tego uniknąć, a także konsekwencji zdrowotnych, jeszcze bardziej zwracając uwagę na prowadzony styl życia. Kilka drobnych modyfikacji zwykle wystarczy, aby ograniczyć ryzyko nadciśnienia tętniczego w młodym wieku.

[1] Krystyna Widecka, Nadciśnienie u młodych dorosłych mężczyzn – jak je optymalnie leczyć?; Arterial HypertensionVol 20, No 3 (2016) #48723

[2] Marcin Adamczak, Damian Gojowy, Andrzej Więcek; Praca poglądowa; Nadciśnienie tętnicze związane z otyłością; Copyright © 2014 Via Medica, ISSN 1428–5851

[3] Krystyna Widecka, Nadciśnienie u młodych dorosłych mężczyzn – jak je optymalnie leczyć?; Arterial HypertensionVol 20, No 3 (2016) #48723

[4] Małgorzata Łazarczyk, Katarzyna Grabańska-Martyńska, Maciej Cymerys; Analiza spożycia soli kuchennej u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym; Forum Zaburzeń Metabolicznych, Tom 7, Nr 2 (2016) #47522

[5] https://pulsmedycyny.pl/produkty-na-cenzurowanym-czyli-co-podnosi-cisnienie-896484

[6] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/sport/115125,trening-zdrowotny-a-nadcisnienie-tetnicze

Profil kardiologiczny: na czym polega? Kiedy warto go wykonać?

2022-04-04 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (9 głosów, średnio: 4,00)
Loading...
Profil kardiologiczny: na czym polega? Kiedy warto go wykonać?

Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią poważny problem zdrowotny. Szacuje się, że nawet 12 mln Polaków jest zagrożonych rozwojem niewydolności serca[1].  Tymczasem wielu schorzeń można uniknąć lub natychmiast rozpocząć ich leczenie – wystarczy profilaktyka. Sprawdź, jakie badania należy wykonać w ramach tzw. profilu kardiologicznego.

W ramach profilaktyki chorób układu krążenia zaleca się m.in. zmodyfikowanie nawyków żywieniowych, zaprzestanie palenia tytoniu, zwiększenie aktywności fizycznej, normalizacja ciśnienia tętniczego[2]. Nie bez znaczenia są również badania, które pozwalają ocenić ryzyko rozwoju schorzeń dotykających układ krążenia.

Profil kardiologiczny – co to?

Profil kardiologiczny to zestaw badań, które pozwalają określić stan zdrowia serca – ocenić prawidłową pracę i wykryć ewentualne zaburzenia jego rytmu.
Optima Cardio

Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne polegają na pobraniu próbki krwi pacjenta, którą następnie poddaje się analizie. W skład tego typu badań wchodzą np.:

  • morfologia – pozwala na ocenę składu ilościowego i jakościowego krwi, co umożliwia wykrycie m.in. chorób przewlekłych związanych z układem krążenia;
  • lipidogram – umożliwia wykrycie zaburzeń gospodarki lipidowej;
  • stężenie glukozy na czczo – pozwala wykryć cukrzycę lub stan przedcukrzycowy;
  • stężenie potasu – pozwala na określenie, czy doszło do zaburzeń równowagi elektrolitowej, od której zależy m.in. prawidłowe funkcjonowanie mięśni (w tym mięśnia sercowego);
  • stężenie kinazy keratynowej (CK) – pozwala na wykrycie chorób serca spowodowanych np. zawałem, urazem, stanem zapalnym;
  • stężenie ALAT – pozwala na określenie, czy doszło do niewydolności krążenia lub zawału serca;
  • stężenie ASPAT – pomaga wykazać, czy doszło do martwicy serca.

Szczególne znaczenie przypisuje się lipidogramowi – badaniu, które pomaga wykryć lub wykluczyć hipercholesterolemię. Warto bowiem mieć świadomość, że podwyższony poziom cholesterolu LDL jest jednym z głównych czynników rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego[3].

Jak przygotować się do takich badań? Do gabinetu należy zgłosić się na czczo (tj. ostatni posiłek zaleca się spożyć na ok. 12 godzin przed pobraniem krwi), ale dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody. Zaleca się przy tym zrezygnować ze spożycia alkoholu, palenia papierosów oraz ograniczyć wysiłek fizyczny.

Natomiast nie należy radykalnie zmieniać swoich nawyków żywieniowych na kilka-kilkanaście dni przed badaniem – chodzi bowiem o to, aby uzyskane wyniki stanowiły odzwierciedlenie standardowego trybu życia.

Badania obrazowe

Profil kardiologiczny uwzględnia również badania obrazowe, wśród których wymienia się:

  • EKG – pozwala na wykrycie ewentualnych zaburzeń pracy serca;
  • echo serca – umożliwia ocenę budowy mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych;
  • RTG klatki piersiowej – pozwala na ocenę stanu serca i naczyń, a także płuc czy dróg oddechowych.

Kto powinien wykonać profil kardiologiczny?

Profil kardiologiczny to grupa badań, na które powinny zdecydować się nie tylko osoby znajdujące się w grupie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych czy odczuwających niepokojące objawy wskazujące na rozwój tych schorzeń.

Takie badania powinny regularnie wykonywać również osoby potencjalnie zdrowe – także wtedy, gdy nie uskarżają się na żadne dolegliwości. Warto bowiem pamiętać, że np. hipercholesterolemia może nie dawać wyraźnych objawów, a prowadzi do rozwoju miażdżycy.

Wykonanie profilu kardiologicznego – w ramach prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego zaleca się m.in. osobom:

  • po ukończeniu 35. roku życia,
  • zmagającym się z nadwagą lub otyłością,
  • leczącym się na nadciśnienie tętnicze,
  • po przebytym zawale serca,
  • palącym papierosy.

W zależności od uzyskanych wyników profil kardiologiczny zaleca się wykonywać raz w roku lub rzadziej. Można też częściej monitorować te parametry, których wyniki odbiegają od obowiązujących norm.

Lepiej zapobiegać niż leczyć…

Eksperci podkreślają, że prewencja chorób układu sercowo-naczyniowego odgrywa istotną rolę. Znaczenie ma jednak nie tylko regularne wykonywanie badań kardiologicznych, ale również zmiana stylu życia. Ważne są m.in. modyfikacja diety, zwiększenie aktywności fizycznej, kontrolowanie ciśnienia tętniczego.

[1] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/aktualnosci/194370,co-roku-175-tys-polakow-umiera-z-przyczyn-kardiologicznych

[2] Interwencja czy prewencja? Zasady profilaktyki chorób układu krążenia w 2018 roku; Kardiologia Inwazyjna nr 5 (12), rok 2017

[3] Hipercholesterolemia jako najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego w Polsce. O czym warto pamiętać w codziennej praktyce?; Choroby Serca i Naczyń 2014, tom 11, nr 4, 204–211; Copyright © 2014 Via Medica, ISSN 1733–2346

Nadciśnienie ukryte – co to jest, jakie są objawy?

2022-04-03 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (3 głosów, średnio: 3,67)
Loading...

Nadciśnienie ukryte: czym jest i do czego prowadzi?


Nadciśnienie jest poważnym stanem, z którym zmaga się spore grono Polaków. Niepokojący jest przy tym fakt, że wielu rodaków cierpi na tzw. nadciśnienie ukryte. Dowiedz się, czym jest i jakie mogą być jego skutki zdrowotne.

Szacuje się, że nadciśnienie ukryte może dotyczyć nawet 10% pacjentów, w przypadku których pomiary wykonywane w gabinecie lekarskim są prawidłowe[1]. Jest to tak samo poważny stan, który skutkuje wieloma problemami zdrowotnymi. To główny powód, dla którego należy systematycznie monitorować wartości ciśnienia tętniczego – nie tylko przy okazji profilaktycznych badań lekarskich, ale także w warunkach domowych.
Optima Cardio

Nadciśnienie ukryte – co to jest?

Mianem nadciśnienia ukrytego (maskowanego) określa się nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego po pomiarach w warunkach domowych lub po przeprowadzeniu holtera przy utrzymywaniu się prawidłowych wartości podczas pomiarów dokonywanych przez lekarza. Jest to więc przypadłość odwrotna do tzw. nadciśnienia białego fartucha, którego istotą jest wzrost ciśnienia tętniczego podczas pomiaru gabinetowego.

Skąd się bierze nadciśnienie ukryte? Poznaj czynniki ryzyka

Obserwacja pacjentów zmagających się z nadciśnieniem ukrytym pozwoliła na wyodrębnienie kilku czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju tej odmiany choroby.

Jednym z głównych czynników jest wiek – odsetek dzieci i osób poniżej 20. roku życia jest znacznie mniejszy w porównaniu do dorosłej populacji[2].

Zalicza się do nich m.in.:

  • przewlekły stres, najczęściej związany z pracą zawodową,
  • nadmierne spożywanie alkoholu,
  • aktywność fizyczna[3].

Ponadto zauważono, że wzrost ciśnienia tętniczego zwykle ma miejsce w godzinach porannych i godzinach nocnych[4]. Zaś u niektórych osób nadciśnienie może ujawniać się tylko w czasie pracy, co ma związek z wielogodzinnym siedzeniem za biurkiem oraz nadmiernym stresem[5].

Nadciśnienie ukryte – czy stanowi zagrożenie?

Bardzo wysokie ciśnienie tętnicze krwi to poważny problem – niezależnie od tego, w jakich warunkach dochodzi do jego ujawnienia. Jednak zdaniem specjalistów to właśnie nadciśnienie ukryte wiąże się ze znacznie większym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego i chorób nerek w porównaniu do np. ciśnienia białego fartucha i tylko niewiele mniejszym ryzykiem tych schorzeń w porównaniu do typowego nadciśnienia tętniczego[6]. Zdaniem naukowców ukryte nadciśnienie zwiększa ryzyko śmierci spowodowanej chorobami serca nawet o 126%[7].

Wśród najczęstszych powikłań nadciśnienia ukrytego wymienia się m.in.:

  • przerost lewej komory serca[8],
  • pogrubienie błony wewnętrznej i środkowej tętnicy szyjnej.

Nadciśnienie ukryte trzeba leczyć

Nadciśnienie ukryte wymaga leczenia, podobnie jak każda inna forma tego schorzenia. Dobra wiadomość jest taka, że – z uwagi na przyczyny problemu – zwykle wystarczą metody niefarmakologiczne. Podstawą jest więc zmiana stylu życia.

Ograniczenie palenia

Uważa się, że nadciśnienie maskowane występuje znacznie częściej u palaczy. Warto więc zerwać z nałogiem albo przynajmniej ograniczyć liczbę wypalanych papierosów.

Większa aktywność fizyczna

Nie musisz od razu stać się zawodowym sportowcem czy wykonywać ciężkie treningi na siłowni. Jeśli więcej czasu spędzasz za biurkiem, zwiększ swoją aktywność. Zrezygnuj z windy na rzecz wchodzenia po schodach. Przesiądź się do komunikacji miejskiej i wysiadaj kilka przystanków wcześniej, aby pozostałą trasę pokonać pieszo.

Zmień dietę na zdrowszą

Jeśli wiele godzin spędzasz w pracy, z pewnością nie zawsze masz czas na pełnowartościowy posiłek. Chociaż w sięganiu po szybkie przekąski nie ma nic złego, warto przyjrzeć się swoim nawykom.

Pamiętaj, że nadciśnienie tętnicze często idzie w parze z podwyższonym poziomem cholesterolu LDL – uważa się, że przekroczenie optymalnego stężenia frakcji LDL zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych u osób z nadciśnieniem tętniczym nawet dwukrotnie[9]. Warto zatem nie tylko ograniczyć ilość soli w diecie, ale także zadbać o obecność niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Do codziennego jadłospisu można włączyć także sterole roślinne, w które została wzbogacona m.in. miękką margaryna Optima Cardio. Udowodniono, że fitosterole przyczyniają się do redukcji poziomu cholesterolu o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy ich dziennym spożyciu na poziomie 1,5-2,4 g w połączeniu ze zdrową dietą[10].

Nawet jeśli należysz do grupy ryzyka, możesz uniknąć nadciśnienia ukrytego. Wystarczy, że będziesz stale monitorować wartości ciśnienia tętniczego i – w razie przekroczenia obowiązującej normy – zmienisz styl życia na zdrowszy.

[1] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58797,nadcisnienie-ukryte

[2] Jerzy A. Głuszek, Waldemar Olszewski; Nadciśnienie maskowane (ukryte). Uwagi kliniczne; Choroby Serca i Naczyń 2010, tom 7, nr 1, 1–6; Copyright © 2010 Via Medica, ISSN 1733–2346

[3] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58797,nadcisnienie-ukryte

[4] Jerzy A. Głuszek, Waldemar Olszewski; Nadciśnienie maskowane (ukryte). Uwagi kliniczne; Choroby Serca i Naczyń 2010, tom 7, nr 1, 1–6; Copyright © 2010 Via Medica, ISSN 1733–2346

[5] https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C80035%2Czbyt-dlugie-siedzenie-w-pracy-grozi-ukrytym-nadcisnieniem.html

[6] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58797,nadcisnienie-ukryte

[7] Jerzy A. Głuszek, Waldemar Olszewski; Nadciśnienie maskowane (ukryte). Uwagi kliniczne; Choroby Serca i Naczyń 2010, tom 7, nr 1, 1–6; Copyright © 2010 Via Medica, ISSN 1733–2346

[8] https://europepmc.org/article/med/18698202

[9] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/aktualnosci/194991,zabojczy-duet-hiperlipidemia-i-nadcisnienie

[10] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can

 

Jak zapobiec chorobie nadciśnieniowej? Profilaktyka przy nadciśnieniu tętniczym

2022-04-02 Lektura tego artykułu zajmie 2 minuty
1 gwiazdka2 gwiazdki3 gwiazdki4 gwiazdki5 gwiazdek (1 głosów, średnio: 1,00)
Loading...
Jak zapobiec chorobie nadciśnieniowej? Profilaktyka przy nadciśnieniu tętniczym


Nadciśnienie tętnicze uznaje się za jedną z powszechnych chorób układu krążenia. Jednocześnie stanowi główny czynnik determinujących rozwój schorzeń tego układu. To wystarczające powody, dla których warto podjąć działania przeciwdziałające wzrostowi ciśnienia tętniczego powyżej obowiązujących norm. Sprawdź, jak powinna wyglądać prewencja choroby nadciśnieniowej.

Nadciśnienie tętnicze daje poważne powikłania, które są przyczyną ponad 12% zgonów. Szczególnie ścisły związek obserwuje się między wysokimi wartościami ciśnienia a udarem mózgu oraz rozwojem choroby niedokrwiennej serca[1]. Na szczęście można podjąć działania, które doprowadzą do obniżenia poziomu ciśnienia lub utrzymania jego wartości na optymalnym poziomie.
Optima Cardio

Czy to nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze nie daje zwykle charakterystycznych symptomów. Jego jedynym objawem bywają podwyższone wartości ciśnienia rozkurczowego i skurczowego, czego można dowiedzieć się podczas regularnie przeprowadzanych badań.

Mianem nadciśnienia tętniczego określa się ciśnienie tętnicze przekraczające wartości 140/90 mm Hg[2]. Rozpoznanie choroby dokonywane jest po przeprowadzeniu wielu pomiarów w regularnych odstępach czasu – najczęściej kilkudniowych lub kilkutygodniowych.

Samo nadciśnienie tętnicze – w zależności od uzyskanych wyników – można podzielić na:

  • łagodne (I stopień) – 140-159 / 90-99 mm Hg;
  • umiarkowane (II stopień) – 160-179 / 100-109 mm Hg;
  • ciężkie (III stopień) – ≥180 / ≥110 mm Hg[3].

Warto przy tym podkreślić, że – w celu stwierdzenia nadciśnienia – koniecznością jest przeprowadzenie pomiarów w gabinecie lekarskim.

Czynniki wpływające na rozwój nadciśnienia tętniczego

Poznanie czynników wpływających na rozwój nadciśnienia tętniczego pozwoli na podjęcie działań zapobiegających chorobie nadciśnieniowej. Zalicza się do nich:

  • predyspozycje genetyczne,
  • otyłość brzuszną,
  • nadmierne spożycie soli,
  • starzenie się organizmu wraz z wiekiem.

Warto przy tym podkreślić, że u ponad 90% pacjentów rozwija się tzw. nadciśnienie pierwotne. Największy udział w nim ma prowadzony styl życia i skłonności genetyczne.

Profilaktyka nadciśnienia tętniczego w 5 krokach

Wprowadzenie nawet drobnych modyfikacji w stylu życia pozwala zmniejszyć ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Pozbądź się nadmiernych kilogramów

Otyłość brzuszną – szczególnie u młodych osób – uważa się za jeden z głównych czynników determinujących rozwój nadciśnienia tętniczego[4]. Dlatego warto dążyć do redukcji nadmiernej masy ciała i utrzymanie jej na optymalnym poziomie.

Podstawą racjonalnego odchudzania jest zdrowe odżywianie, które – w połączeniu z aktywnością fizyczną – pozwoli na uzyskanie deficytu energetycznego. Po osiągnięciu prawidłowej masy ciała należy kontynuować wypracowane na nowo nawyki żywieniowe, aby utrzymać wagę na odpowiednim poziomie.

Ogranicz spożycie soli

Polacy spożywają duże ilości soli – znacznie więcej niż to wynika z zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia oraz rekomendacji Instytutu Żywności i Żywienia. Statystyki pokazują, że rodacy przyjmują średnio 11,5 g na dobę – z czego aż 7 g pochodzi bezpośrednio z soli kuchennej[5]. Tymczasem dzienna dopuszczalna ilość to 5 g!

Przeprowadzone badania wykazały, że zmniejszenie spożycia soli kuchennej do wartości 5 g dziennie może przyczynić się do obniżenia ciśnienia skurczowego u osób z nadciśnieniem aż o 4-5 mm Hg oraz o 1-2 mm Hg u osób niechorujących na nadciśnienie[6].

Kontroluj poziom cholesterolu

Podwyższony poziom cholesterolu nie ma bezpośredniego wpływu na rozwój na nadciśnienie. Jednak przyczynia się do miażdżycy, która z kolei – na skutek zwężenia tętnic doprowadzających krew do nerek – może odpowiadać za powstawanie nadciśnienia[7].

Jeśli wyniki lipidogramu wskazują na hipercholesterolemię, warto przyjrzeć się codziennej diecie. Należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans – to one podwyższają poziom cholesterolu LDL.

Warto także włączyć do diety sterole roślinne, których źródłem jest m.in. miękka margaryna Optima Cardio. Udowodniono, że pomagają one obniżyć poziom cholesterolu o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym ich spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[8].

Ogranicz stres

Prowadzenie stresującego trybu życia może zwiększyć ryzyko rozwoju choroby nadciśnieniowej. Hormony stresu (norepinefryna, epinefryna, kortyzol, dopamina) przyczyniają się do nasilenia stresu związanego z pracą czy życiem osobistym, co z kolei podnosi ciśnienie[9].

Postaw na aktywność fizyczną

Z aktywności fizycznej nie należy rezygnować – także wtedy, gdy udało ci się uzyskać optymalną masę ciała. Ruch – pod każdą postacią – sprzyja przepływowi krwi w naczyniach wieńcowych oraz pomaga normalizować ciśnienie krwi.

Chociaż skłonność do nadciśnienia zapisane jest w genach, rozwój choroby nadciśnieniowej zależy w dużej mierze od ciebie. Wystarczy zmienić nieodpowiednie nawyki w stylu życia – to najprostsza droga do optymalnych wartości ciśnienia.

[1] Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego na świecie i w Polsce; Wybrane problemy kliniczne; Forum Zaburzeń Metabolicznych 2014, tom 5, nr 4, 141–147

[2] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze

[3] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58731,klasyfikacja-nadcisnienia-tetniczego

[4] Jak oceniać otyłość brzuszną u pacjentów z pierwotnym nadciśnieniem tętniczym?; Joanna Dziwura-Ogonowska, Rafał Heryć, Karolina Mierska, Anna Modrzejewska, Tomasz Miazgowski, Krystyna Widecka; Copyright © 2012 Via Medica, ISSN 1428–5851

[5] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/dieta-polakow-a-zalecenia-za-tlusto-za-slono-za-slodko/

[6] Analiza spożycia soli kuchennej u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym;

[7] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/ryzyko/58839,co-to-jest-miazdzyca-i-jaki-jest-jej-zwiazek-z-nadcisnieniem-tetniczym

[8] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can

[9] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/aktualnosci/280128,hormony-stresu-moga-zwiekszac-ryzyko-nadcisnienia