Czy wiesz, że z nadciśnieniem tętniczym zmaga się aż 10 mln dorosłych Polaków, a liczba ta rośnie z roku na rok[1]? Jest to jedna z najpowszechniejszych dolegliwości, która – chociaż przez lata może nie dawać żadnych symptomów – powoduje poważne spustoszenie w organizmie. Może doprowadzić m.in. do zawału, udaru mózgu oraz rozwoju innych poważnych chorób[2]. Ważną rolę zarówno w profilaktyce nadciśnienia, jak i jego leczeniu odgrywa prawidłowa dieta. Zobacz, co warto wyeliminować z jadłospisu w takiej sytuacji.
Dieta a nadciśnienie – dlaczego to, co jesz, ma wpływ na ciśnienie krwi?
Ciśnienie krwi jest naciskiem, z jakim strumień krwi przepływa przez tętnice i żyły. Co do zasady jest ono najwyższe w czasie skurczu lewej komory serca, a najmniejsze, kiedy się ona rozkurcza. Dlatego mierzy się je właśnie w tych dwóch momentach. Za prawidłowe uznaje się to mieszczące w granicach 120/129 mm Hg (skurczowe) i 80-85 mm Hg (rozkurczowe)[3]. Natomiast wartości 140/90 mm Hg lub wyższe wskazują na nadciśnienie.
Warto przy tym podkreślić, że nadciśnienia tętniczego nie diagnozuje się na podstawie jednego pomiaru, a co najmniej kilku, wykonanych w kilkudniowych lub kilkutygodniowych odstępach.
Utrzymywanie się przez długi czas podwyższonego ciśnienia krwi powoduje powolne uszkadzanie naczyń krwionośnych, a także narządów – a w szczególności serca oraz nerek. Dlatego tak ważna jest stała jego kontrola, a w razie zdiagnozowania nadciśnienia – wdrożenie leczenia.
Jednym z elementów, które wpływają na ciśnienie krwi, jest dieta. Ma ona znaczenie, ponieważ posiłki zawierają składniki wpływające na pracę serca i układu krwionośnego, a co za tym idzie, również na „intensywność” przepływu krwi w organizmie. Istotne są przede wszystkim składniki mineralne, takie jak sód, potas, magnez i wapń, jak również żelazo, miedź czy cynk[4]. Znaczenie mają również spożywane tłuszcze[5]. Warto też podkreślić, że za jedną z przyczyn nadciśnienia uznaje się otyłość – dlatego tak ważne jest dbanie o zdrowo zbilansowane posiłki, o kaloryczności pozwalającej utrzymać prawidłową sylwetkę.
Czego nie powinno się jeść przy nadciśnieniu?
Jeżeli zdiagnozowano u Ciebie nadciśnienie krwi, jednym z kluczowych zaleceń jest zmiana stylu życia, a w szczególności jadłospisu. Rekomendowanym stylem żywienia jest tzw. dieta DASH – bogata w składniki sprzyjające obniżeniu ciśnieniu i uboga w te, które mogłyby doprowadzić do jego podwyższenia[6].
Co zatem powinno zniknąć z talerza ciśnieniowca?
Produkty z dużą zawartością soli
Zbyt wysoka podaż sodu wiąże się z podwyższeniem ciśnienia i wyższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych[7]. Tymczasem sól jest wszechobecna w potrawach, zwłaszcza tych wysoko przetworzonych. To jeden z powodów, dla których należy zrezygnować m.in. z:
- serów o dużej zawartości soli, typu feta czy fromage;
- słonych przekąsek typu chipsy, paluszki, frytki, prażynki, orzeszki itp.;
- konserw, wędzonek i przetworów konserwowanych solą;
- mieszanek przypraw zawierających dużą ilość soli;
- sosu sojowego, magii, musztardy itp.
Tłuszcze nasycone
Chodzi tutaj o tłuszcze zwierzęce, których bogatymi źródłami są m.in.:
- czerwone mięso (np. wieprzowina czy wołowina);
- masło i inne tłuste przetwory mleczne (np. sery żółte);
- smalec, boczek, tłusta śmietana.
Ich nadmierne spożycie może prowadzić do podniesienia poziomu cholesterolu, a w efekcie m.in. do rozwoju miażdżycy i nadciśnienia. Warto je zastąpić zdrowymi tłuszczami roślinnymi. Zamiast masła możesz sięgnąć po margarynę Optima Cardio zawierającą sterole roślinne. Te substancje przyczyniają się do redukcji poziomu cholesterolu frakcji LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g w połączeniu z prawidłowo zbilansowaną dietą i zdrowym stylem życia[8].
Alkohol
Badania wykazują, że spożywanie nadmiernej ilości alkoholu może powodować podniesienie ciśnienia krwi i prowadzić do rozwoju nadciśnienia[9]. Dlatego jedną z podstawowych rekomendacji dla ciśnieniowców jest ograniczenie spożycie alkoholu. Maksymalna dopuszczalna porcja dla kobiet z nadciśnieniem to 10/20 g etanolu na dobę, a dla mężczyzn – 20-30 g/d[10].
Kawa i napoje energetyczne
To produkty zawierające kofeinę, która wykazuje działanie pobudzające. Jej nadmierna ilość może sprzyjać wzrostowi ciśnienia krwi. Dlatego należy ograniczyć spożycie kawy, a z napojów energetycznych w ogóle zrezygnować[11].
Produkty zawierające lukrecję
Lukrecja ma słodkawy smak i jest od czasu do czasu dodawana do słodyczy czy herbatek ziołowych. Jak pokazują badania, może ona podwyższać ciśnienie krwi[12], dlatego należy uważnie sprawdzać, czy nie ma jej w składzie kupowanych produktów. Taka informacja powinna się znaleźć na opakowaniu.
Warto również zadbać o ograniczenie spożycia cukru, który dostarcza jedynie pustych kalorii i sprzyja rozwojowi nadwagi oraz otyłości.
[1] https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-nadcisnienie-tetnicze
[2] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze
[3] j.w.
[4] https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/28715
[5] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze
[6] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/dietaiwysilek/73394,dieta-wnadcisnieniu-tetniczym
[7] He J., Ogden L.G., Vupputuri S. i wsp.: Dietary sodium intake and subsequent risk of cardiovascular disease in overweight adults. JAMA 1999; 282: 2027–2034.
[8] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytoste
[9] http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2012/159.pdf
[10] https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/dietaiwysilek/73394,dieta-wnadcisnieniu-tetniczym
[11] https://pulsmedycyny.pl/produkty-na-cenzurowanym-czyli-co-podnosi-cisnienie-896484
[12] j.w.