Podwyższony cholesterol to jeden z czynników, który zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Z tego powodu warto systematycznie kontrolować jego poziom, aby móc szybko reagować w razie wartości przekraczających dopuszczalne normy. Oprócz cholesterolu LDL, coraz więcej mówi się o cholesterolu całkowitym. Sprawdź, co się na niego składa.
Cholesterol owiany jest złą sławą – kojarzy się głównie ze zwiększonym ryzykiem zawału serca, udaru mózgu oraz innych chorób ze strony układu sercowo-naczyniowego. Należy jednak pamiętać, że ta substancja tłuszczowa jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Bierze udział m.in. w syntezie niektórych hormonów, kwasów żółciowych czy witaminy D. Szkodzi dopiero wtedy, gdy gromadzi się w nadmiarze – powyżej optymalnego stężenia.
Cholesterol całkowity – co to?
Mianem cholesterolu całkowitego określa się ogólny poziom substancji tłuszczowej dostarczanej do organizmu – zarówno poprzez naturalną produkcję zachodzącą w wątrobie, jak i wraz z dostarczanymi produktami spożywczymi.
Podział cholesterolu całkowitego
Cholesterol całkowity uwzględnia następujące frakcje lipoprotein:
- cholesterol LDL – lipoproteiny niskiej gęstości, które określane są jako „zły” cholesterol
- cholesterol HDL – lipoproteiny wysokiej gęstości, które określane są mianem „dobrego” cholesterolu.
Frakcja HDL odpowiada za transport cholesterolu z tkanek do wątroby, gdzie następuje jego metabolizowanie. Natomiast frakcja LDL bierze udział w transporcie cholesterolu z wątroby do mięśni, co skutkuje odkładaniem się jego cząsteczek w tętnicach[1].
Jak określić poziom cholesterolu całkowitego?
Aby określić poziom cholesterolu całkowitego, należy wykonać proste badanie laboratoryjne. Lipidogram (tzw. profil lipidowy) polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej i analizie pod kątem takich parametrów jak: cholesterol całkowity, cholesterol LDL, cholesterol HDL. Ponadto określa się poziom trójglicerydów.
Lipidogram jest badaniem, które warto wykonywać regularnie – już od 20. roku życia co 5 lat. Natomiast wśród szczególnych wskazań do jego wykonania można wymienić m.in.:
- zwiększone ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego
- rodzinną dyslipidemię
- udział w terapii dietetycznej lub lekowej stosowanych w celu obniżenia poziomu cholesterolu.
Profil lipidowy wykonywany jest również u dzieci i młodzieży, u których istnieje duże ryzyko rozwoju miażdżycy[2].
Zgodnie z obowiązującymi normami, za optymalne uznaje się poniższe wartości cholesterolu:
- cholesterol całkowity: <190 mg/dl
- cholesterol LDL: <115mg/dl
- cholesterol HDL: >40 mg/dl (mężczyźni); >45 mg/dl (kobiety)[3].
W niektórych przypadkach zachodzi konieczność wykonania rozszerzonego lipidogramu. Badanie takie obejmuje m.in. oznaczenie stosunku stężenia cholesterolu całkowitego do poziomu frakcji LDL (tzw. wskaźnik Castellego). Wskaźnik ten pozwala ocenić ryzyko rozwoju miażdżycy.
Jak obniżyć wysoki poziom cholesterolu?
Na wysoki poziom cholesterolu całkowitego wpływa wiele czynników – część z nich należy do grupy tych modyfikowalnych. To dobra wiadomość – poprzez zmianę dotychczasowych nawyków możesz obniżyć stężenie cholesterolu bez konieczności przyjmowania leków.
Zadbaj o zdrową dietę
Jeśli zmagasz się z wysokim poziomem cholesterolu, warto lepiej przyjrzeć się swojemu jadłospisowi. Bardzo możliwe, że bazuje on na produktach spożywczych sprzyjających wzrostowi stężenia tej substancji tłuszczowej.
Do podwyższonego poziomu cholesterolu prowadzi m.in. zwiększone spożycie tłuszczów nasyconych, których głównym źródłem są produkty pochodzenia odzwierzęcego. Ich ograniczenie w diecie może przyczynić się do obniżenia poziomu frakcji LDL, a nawet cofnięcia istniejących już zmian miażdżycowych[4].
Tłuszcze zwierzęce warto zastąpić olejami roślinnymi. Badanie przeprowadzone przez Lukasa Schwingshackla z German Institute of Human Nutrition pokazało, że oleje: rzepakowy, szafranowy, słonecznikowy czy lniany są korzystne u osób z podwyższonym poziomem cholesterolu[5].
Wprowadź więcej ruchu
Aktywność fizyczna – w dowolnej formie – ma korzystny wpływ na cholesterol całkowity. Regularnie wykonywane ćwiczenia pomagają zredukować poziom cholesterolu LDL oraz podnieść poziom cholesterolu HDL[6].
Twoje zdrowe leży przede wszystkim w twoich rękach. Warto więc dbać o codzienną dietę oraz regularnie wykonywać badania profilaktyczne, aby zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
[1] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/103924,cholesterol-i-triglicerydy-panel-lipidowy
[2] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidy-i-lipidogram
[3] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/60580,wysoki-poziom-cholesterolu-kiedy-nalezy-przyjmowac-leki
[4] Spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych a ryzyko choroby niedokrwiennej serca — zmiana paradygmatu czy metodologiczny węzeł gordyjski?; Choroby Serca i Naczyń 2015, 12 (4), 217–222;
[5] https://www.sciencedaily.com/releases/2018/10/181009135901.htm
[6] https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/wplyw-wysilku-fizycznego-na-profil-lipidowy/